|
“PEDAGOGS”
international research journal ISSN
Pdf ko'rish
|
| bet | 153/194 | | Sana | 17.12.2023 | | Hajmi | 5,34 Mb. | | #121843 |
Bog'liq 98-71-PB“PEDAGOGS”
international research journal ISSN:
2181-4027
_SJIF:
4.995
www.pedagoglar.uz
Volume-26, Issue-2, January - 2023
155
fanining rivojlanish tarixi nazar solsak, fanning taraqqiyoti bevosita ishlab chiqarishni
rivojlantirish tarixi bilan bogʻliqligini ko‘ramiz. Chunki fizik fanining yutuqlari
bevosita texnika va texnalogiyalarda qo‘llanib, u esa o‘z navbatida ishlab chiqarish
kularini rivojlantirishda muxim o‘rni egallaydi. Fizika fanining rivojlanishi
jamiyatning ijtimoiy tuzilishiga ham bogʻliqdir. Chunki fanning rivojlanishida
jamiyatning iqtisodiy siyosiy tuzilishi ham muhim rol o‘ynaydi. Masalan: Quldorlik
tuzumi davridan keyingi ilk feodalizm davrida fan taassurotlar bilan rivojlanmadi,
chunki o‘sha davrdagi quldor ham, feodal ham ishlab chiqarishni rivojlantirishi bilan
qiziqmas edi. Fizika faqat ishlab chiqarish bilan bogʻliq bo‘libgina qolmay, u barcha
tabiiy fanlar bilan ham bogʻliqdir. Buni qanning tarixi o‘rganishimizda ko‘rib boramiz.
Fizika fani rivojlanish tarixini quyidagi davrlari uning rivojlanishiga qarab o‘rganib
boriladi. 1. Qadimgi zamon fizikasi(fizik tushunchalarning shakillanish davri) a) antik
davr fizikasi (eramizdan oldingi III asrga qadar bo‘lgan davr) b) O‘rta asr fizikasi (III-
X asr) v) Geliostentrik sistema uchun kurash(X-XVI asr ) 2. Klassik fizikaning asosiy
yo‘nalishlar shakllanisi davri a) Ilmiy inqilobning tugallanishi (XVIII asr). b)
Fizikaning asosiy yo‘nalishlarining rivojlanishi (XIX asr). 3. Fizikada ilmiy
inqilobning asosiy yo‘nalishlari (zamonaviy fizika shakllanisl davri) a) Elektron
nazariya va elektrodinamikaning rivojlanishi. b) Eynshteyning nisbiylik nazariyasi v)
Atam va yadro fizikasining rivojlanishi. g) Fizikaviy inqilobning birinchi bosqichi
Rezerford-Bor nazariyalar, kvant mexanikaning rivojlanishi. d) yadro fizikasining
rivojlanishi 1918 – 1938 yillar. Fizika fani mazmuni fizikaning rivojlanish bosqichlari
bo‘yicha tanlansa, maqsadga muvofiq bo‘ladi[8]. Chunki fizika fanining rivojlanishi
jamiyatning iqtisodiy va siyosiy rivojlanishi bilan birgalikda qaralishi lozim.
Ma’lumki, har qanday fanning rivojlanishi jamiyat ehtiyojlarini qondirish bilan uzviy
bogʻliqdir. Shunday qilib fizika fani rivojlanish tarixini o‘rganish o‘quv jarayoni va
tarbiyaning ko‘pgina muammolarini hal etish bilan birgalikda, fizika fanini o‘qitish
uslubining ham rivojlanishida muhim omil hisoblanadi. Tarixiy hujjatlardan dars
jarayonida quyidagi shakllarda foydalanish tavsiya etiladi: - tarixiy voqyea va hujjatlar
asosida kirish so‘zi bilan muammoli vaziyatni yuzaga keltirish orqali darsning
samaradorligini oshirish; - o‘tilgan mavzuni yakunlashda o‘quvchilar bilimini bir
tizimga keltirish maqsadida tarixiy hujjatlardan foydalanish; - o‘quvchilar bilimining
ishonarli bo‘lishiga erishish uchun buyuk kashfiyotlar, fundamental tajribalar tarixini
bayon etish; - o‘quvchilar shaxsini takomillashtirish, milliy mafkura va tarbiyani
amalga oshirish maqsadida buyuk olimlar hayoti va ilmiy faoliyatidan ayrim lavhalarni
keltirish; - tarixiy mazmundagi masalalardan dars jaryonida foydalanish. Tarixiy
hujjatlarni ushbu shaklda bayon etish shartli bo‘lib, ba’zan, bir necha usullar birgalikda
qo‘llanilishi mumkin[9]. O‘tilayotgan mavzu ishonarli bo‘lishi uchun tarixiy tajribalar,
kashfiyotlar, chizmalar, grafiklar, rasmlar, modellar orqali tushuntiriladi. Xuddi
shuningdek, moddiy va abstrakt modellar, kinofilmlardan foydalanish ham mumkin.
|
| |
