|
“PEDAGOGS”
international research journal ISSN
Pdf ko'rish
|
| bet | 189/194 | | Sana | 17.12.2023 | | Hajmi | 5,34 Mb. | | #121843 |
Bog'liq 98-71-PB“PEDAGOGS”
international research journal ISSN:
2181-4027
_SJIF:
4.995
www.pedagoglar.uz
Volume-26, Issue-2, January - 2023
190
Huquq (yuridik ma’noda) - bu davlat tomonidan himoya qilinadigan, o'zida
erkinlik, tenglik va adolat tamoyillarini ifodalaydigan, ijtimoiy munosabatlarni tartibga
solishga qaratilgan, umummajburiy xulq-atvor qoidalari yig'indisi.[1]
Huquq - davlat tomonidan o'rnatilgan yoki tasdiqlangan umumiy majburiy
ijtimoiy normalar sistemasidir. Huquq davlat tomonidan mustahkamlangan,
kafolatlangan va himoya qilinadigan huquqiy munosabatlar va fuqaroning asosiy
huquqlarini o'z ichiga oladi. Huquq davlat sifatida tashkil etilgan jamiyatda paydo
bo`lib,
mulkchilik
munosabatlarini,
xo`jalik
munosabatlari
mexanizmini
mustahkamlaydi vs jamiyat a`zolari o`rtasida ma`lum o`lchov va shakllarda (fuqarolik
huquqi, mehnat huquqi) mehnat va uning mahsulotlarini taqsimlovchi vazifasini
bajaradi.Vakolatli organlarning, davlat boshqaruvi organlarining shakllanishi, tartibi
va faoliyatini belgilaydi, nizolarni hal etish usullarini belgilaydi.Mavjud ijtimoiy
munosabatlar (jinoyat huquqi, protsessual huquq) buzilishiga qarshi kurashish chora-
tadbirlarini belgilaydi, shaxslar o‘rtasidagi munosabatlarning turli shakllariga ta’sir
qiladi.Huquqiy normalar boshqa ijtimoiy tartibga soluvchi normalardan (din, axloq,
urf-odat va boshqalar) majburiyligi bilan farq qiladi.
Huquqning funktsiyalari jamiyatdagi ijtimoiy munosabatlar va odamlarning xulq-
atvoriga huquqiy ta'sir ko'rsatishning asosiy yo'nalishlari hisoblanadi.
1. Huquqning vazifasi uning mohiyatidan kelib chiqadi va huquqning jamiyatdagi
vazifasi bilan belgilanadi.
2. Huquqning funksiyasi uning ijtimoiy munosabatlarga ta’sirining shunday
yo‘nalishiki, uni amalga oshirish zarurati ijtimoiy hodisa sifatida huquqning zarurligini
taqozo etadi.[3]
3. Funksiya huquqning eng muhim belgilarini ifodalaydi va u huquq
taraqqiyotining muayyan bosqichida uning oldida turgan asosiy masalalarni hal etishga
qaratilgan.
4. Huquqning funksiyasi ijtimoiy munosabatlarning muayyan turini tartibga
soluvchi faol harakat yo`nalishidan iborat. Shuning uchun ham g‘ayrat, harakat, faollik
va boshqalar huquq funksiyasining eng muhim belgilaridir.
5. Huquqiy funksiya qonuniyligi bilan ajralib turadi. Uni qo'llashning uzluksizligi
va davomiyligi shu jihat bilan tavsiflanadi.
Himoya funktsiyasi - bu huquqning ijtimoiy funktsiyasi bilan bog'liq bo'lgan
huquqiy ta'sir, u umumiy ahamiyatga ega bo'lgan eng muhim iqtisodiy, siyosiy, milliy
va boshqa ijtimoiy munosabatlarni, ularning yaxlitligini himoya qilishga, shuningdek,
ushbu jamiyatga yot munosabatlarni bostirishga qaratilgan. . yo'nalish hisoblanadi.[2]
Umuminsoniy funktsiyalar orqali jamiyat hayotining yo'nalishlari. Huquqning
ijtimoiy funktsiyalariga quyidagilar kiradi: iqtisodiy, siyosiy, tarbiyaviy, ekologik va
boshqalar. Huquqning ijtimoiy funktsiyalarini ijtimoiy hayotning tegishli sohalariga
huquqiy ta'sir ko'rsatish yo'nalishi sifatida belgilash mumkin.
|
| |
