Dorota Bednarczyk
Źródło: Publikacja własna "WiM"
"W rezultacie jeden z najpracowitszych, najwydajniejszych pisarzy epoki uważany był po trosze za dyletanta, za rodzaj geniusza bez teki, bo nie poddawał się zaklasyfikowaniu, nie pasował do istniejących rubryk (...). Czytelnicy pochłaniali chciwie wszystko, co Boy napisał, jego autorytet wśród publiczności przewyższał niejedną zarejestrowaną, ustaloną, skomentowaną sławę okresu".
Tak o Tadeuszu Żeleńskim pisał w 1948 roku publicysta i krytyk literacki Andrzej Stawar w przedmowie do wyboru pism Boya pt. Mędrca okiem…(Mędrca okiem..., s. XX-XXI).
Przez kolejne lata bogata i różnorodna twórczość pisarska Tadeusza Żeleńskiego, pseudonim Boy, nie straciła na znaczeniu, a poruszane przez niego tematy społeczno-obyczajowe na aktualności. Dlatego też inicjatywa Fundacji Klucz mająca na celu wydanie książek, tegoż niezwykłego autora, w formie publikacji multimedialnych w pełnym standardzie DAISY (audio plus tekst) jest działaniem szczególnym na polu nie tylko promowania czytelnictwa w środowisku osób niewidomych i słabowidzących, co wpisuje się w statutowe zadania Fundacji, ale także na polu zapoznania czytelnika z twórczością oryginalną, niekiedy kontrowersyjną, poruszającą i "wiecznie żywą".
Największa internetowa encyklopedia Wikipedia określa twórczość Tadeusza Kamila Marcjana Żeleńskiego, pseud. Boy (ur. 21 grudnia 1874 r. w Warszawie, zm. 4 lipca 1941 r. we Lwowie) słowami:
"polski lekarz, krytyk literacki i teatralny, pisarz, poeta-satyryk, kronikarz, eseista, tłumacz literatury francuskiej, działacz społeczny, wolnomularz. Współpracownik Ireny Krzywickiej, propagował świadome macierzyństwo, antykoncepcję i edukację seksualną".
Jak widzimy - aktywność Żeleńskiego obejmowała działania na wielu polach literackich, ale też społecznych. Próby jej zilustrowania zaowocowały szeregiem naukowych i popularnonaukowych opracowań biograficznych i krytycznoliterackich, przybliżających osobowość i twórczość jednego z najbardziej wpływowych pisarzy dwudziestolecia międzywojennego. Boy był niewątpliwie jednym z najbardziej wszechstronnych autorów, o czym będą mogli przekonać się czytelnicy, do których Fundacja Klucz kieruje swój projekt.
W 2012 roku upływa 70 lat od śmierci Boya, co oznacza, że jego twórczość wchodzi do tak zwanej Domeny publicznej, czyli staje się wolna od praw autorskich, które w tym roku wygasają. Fundacja Klucz dzięki dotacjom otrzymanym w ramach programu "Promocja Literatury i Czytelnictwa" Priorytet "Literatura" od Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego, wydała w pełnym standardzie DAISY cztery publikacje T. Żeleńskiego: Bronzownicy, Obrachunki fredrowskie, Ludzie żywi i Piekło kobiet.
Jest to kolejny krok w kierunku wyrównywania szans w dostępie do informacji i szeroko rozumianej kultury oraz przeciwdziałania wykluczeniu informacyjnemu i cyfrowemu osób niepełnosprawnych. Wybór utworów nie jest przypadkowy. Dokonali go doświadczeni bibliotekarze z Biblioteki Narodowej oraz Biblioteki Centralnej Polskiego Związku Niewidomych, a wsparły recenzjami dwie literaturoznawczynie: dr hab. Agata Zawiszewska z Uniwersytetu Szczecińskiego i dr Beata Walęciuk-Dejneka z Uniwersytetu Podlaskiego.
Trzy pierwsze utwory A. Zawiszewska zaliczyła do tak zwanej kampanii polonistycznej Boya, a ostatni do jego kampanii obyczajowej, co zwięźle określa charakter tych utworów. Są to bowiem z jednej strony błyskotliwe, wnikliwe i nierzadko "obrazoburcze" studia naukowopopularne nad życiem i twórczością wybitnych polskich pisarzy i osobistości życia literackiego. Z drugiej strony Piekło kobiet reprezentuje literaturę publicystyczną będącą głosem w dyskusjach nad aktualnymi problemami epoki. W tym przypadku wzbudzającym niesłabnące od lat emocje tematem karalności przerywania ciąży.
Boy swoją twórczością zainicjował kilka ważnych kampanii publicystycznych. Występował przeciwko cenzurowaniu biografii wybitnych Polaków, tworzenia z nich postaci "pomnikowych" i bez skazy, postulując rzetelność oceny i prawdę intelektualną, która uczyni z nich na nowo "ludzi żywych" i w ten sposób przybliży czytelnikom współczesnym. Wymowę taką mają książki Bronzownicy oraz Obrachunki fredrowskie. Podobna wymowa przyświeca także publikacji Ludzie żywi, stanowiącej cykl tekstów wspomnieniowych poświęconych ważnym postaciom w historii literatury polskiej (ale przede wszystkim okresu Młodej Polski), m.in. Adamowi Mickiewiczowi, Stanisławowi Wyspiańskiemu, Stanisławowi Przybyszewskiemu. Jest to także przykład realizacji oryginalnej metody badania biografii jako źródła wiedzy o kulturze narodowej.
Jednak największy rozgłos zapewniły Żeleńskiemu jego kampanie społeczno-obyczajowe, których owocem jest między innymi cykl artykułów opublikowanych w roku 1929 na łamach "Kuriera Porannego", a wydanych pod wymownym tytułem Piekło kobiet. Autor, który z wykształcenia był lekarzem i praktykował w tym zawodzie kilka lat, rozważa w nich trudny temat karalności przerywania ciąży, a także świadomego macierzyństwa. Boy pisał swój cykl w czasie, gdy Komisja Kodyfikacyjna obradowała nad nowym powojennym projektem prawa karnego. Projekt ten przewidywał niekaralność aborcji, jeśli zabieg wykonuje lekarz i gdy jest on konieczny ze względów zdrowotnych, rodzinnych lub materialnych. Głos Tadeusza Żeleńskiego w dyskusji o legalizacji aborcji odbił się szerokim echem u współczesnych, a obecnie zaliczany jest do najważniejszych pozycji w polskim kanonie literatury społecznej i politycznej wieku XX. Nie tylko dzięki ważkości poruszanego zagadnienia, ale także dzięki klarownemu, wyważonemu i doskonale uargumentowanemu wywodowi. Wydaje się niezwykle istotne, że dzięki nowej formie wydawniczej jaką jest standard DAISY, również osoby niewidome i niedowidzące będą miały okazję zapoznania się z ważnym głosem w ciągle powracającej dyskusji nad kwestią aborcji.
Dzięki współpracy z Biblioteką Narodową, Fundacja Klucz otrzymała kopie cyfrowe (skany) pierwszych wydań dzieł Boya, co jest dodatkowym walorem wydanych w formacie DAISY publikacji. Zachowanie oryginalnej pisowni, zgodnej z ówczesnymi zasadami gramatyki języka polskiego, pozwala współczesnemu czytelnikowi na kontakt z żywą historią ojczystego języka. Uświadamia, jakim przeobrażeniom i zmianom uległ język polskiej literatury na przestrzeni ostatnich dziesięcioleci.
Projekt został zrealizowany przez wysoko wykwalifikowanych specjalistów, od kilku lat biorących udział w projektach Fundacji KLUCZ. Nagrania dokonano w profesjonalnym studiu, którego realizatorzy mają kilkudziesięcioletnie doświadczenie w przygotowywaniu książek dla osób z dysfunkcją wzroku. Publikacje zostały nagrane przez zawodowego aktora mającego duże doświadczenie w pracy jako lektor. Fundacja KLUCZ współpracuje z wieloma wybitnymi aktorami i doświadczonymi lektorami, wśród których są m.in. Elżbieta Kijowska, Leszek Teleszyński, Roch Siemianowski, Leszek Filipowicz.
Standard DAISY, w którym są zaprezentowane książki, znany i ceniony jest przez osoby niepełnosprawne wzrokowo na całym świecie. Liczba publikacji w tym formacie na świecie przekracza 140 tys. W Polsce w formacie DAISY wydanych jest obecnie ok. 4000 książek, z czego w pełnym standardzie DAISY (audio i tekst) nie więcej niż 200. Dlatego tak ważne jest wydanie kolejnych książek, które zwiększą ofertę bibliotek uprawnionych do obsługi osób niewidomych i słabowidzących. Istotnym ułatwieniem w dostępie do publikacji w standardzie DAISY jest możliwość wypożyczania jej za pośrednictwem Internetu oraz na dowolnym nośniku, jakim dysponuje czytelnik zgłaszający się do biblioteki. Wysoka jakość i trwałość książki w standardzie DAISY oraz zgodność wersji audio z drukowanym oryginałem będzie służyła nie tylko obecnym czytelnikom, ale także przyszłym pokoleniom. Przyczyni się to do zachowania kulturalnego dziedzictwa Polaków; w tym kontekście istotnego znaczenia nabiera także cyfrowe nagranie - a przez to zarchiwizowanie - głosu wybitnych aktorów nagrywających książki.
Podjęta przez Fundację Klucz inicjatywa wydania utworów Boya w międzynarodowym standardzie DAISY nie ograniczy się jedynie do omówionych czterech pozycji, ale na realizację czekają kolejne ciekawe dzieła tego autora, które zostaną wydane dzięki dotacjom z PFRON. Zachęcamy Państwa do śledzenia informacji na internetowej stronie Fundacji: www.klucz.org.pl.
aaa
4.10. Internetowe Forum Spraw Obywatelskich Osób Niewidomych
Źródło: http://fsson.phorum.pl
Data opublikowania: 4 listopada 2012
Serwis SSOON jest adresowany do niewidomych i słabowidzących czytelników czasopism z e-Kiosku z prasą dla osób niewidomych. W serwisie umieszczane są wybrane artykuły z czasopism, przepisy prawne i inne regulacje dotyczące spraw i praw obywatelskich. W serwisie można również będzie uzyskać bezpłatną poradę prawną dotyczącą poruszanych tam tematów. Każda osoba może swobodnie czytać zawartość Forum.
Aby stać się użytkownikiem Internetowego Forum Spraw Obywatelskich Osób Niewidomych należy zarejestrować się na FSOON, wypełniając formularz na stronie. Można także jedynie zgłosić chęć uczestnictwa w Forum wysyłając swój login na adres:
marek.janakowski@op.pl
W takim przypadku administrator dokona rejestracji.
Z pozdrowieniami
Ewa Ćwiek
aaa
4.11. Sprostowanie
Źródło: Publikacja własna "WiM"
W artykule "Nadzwyczaj udana i pożyteczna impreza" Zbigniewa Niesiołowskiego zniekształcone zostało nazwisko jednego z prelegentów - jest Paweł Grabczuk, a powinno być Paweł Orabczuk.
Za tę pomyłkę przepraszamy czytelników, osobę, której nazwisko zostało przekręcone i autora artykułu.
Redakcja "Wiedzy i Myśli"
aaa
5. ORGANIZACYJNE, PRAWNE, PRAKTYCZNE, SPOŁECZNE I ŚWIADOMOŚCIOWE PROBLEMY
aaa
| 