63
7.
75
30,0
1,44
8.
77
30,8
1,48
9.
78
31,2
1,50
10.
80
32,0
1,55
Keltirilgan ma’lumotlar nisbiy bo‘lib, hosildorlik o‘zgarishi bilan o‘zgarib
turadi.
Yerni narxi bilan tuproq
narxi bir xildagi narsa emas, bu to‘g‘rida biroz
to‘xtalgan edik. Shu bois V.N.Li (1990) yerni baholashni quyidagicha taklif etadi.
N
YER
= N
t
· K
1
· K
2
· K
3
N
YER
- yer narxi;
N
t
- tuproq narxi;
K
1
,K
2
,K
3
- agroekologik sharoitlar koeffitsiyentlari (jadvaldan olinadi).
Qishloq xo‘jalik yerlarining aniq narxi yo‘qligi
tufayli bu yerlarni boshqa
maqsadlar uchun ajratishda iqtisodiy tomonlarini asoslashda turli qiyinchiliklarga
duch kelinadi. Misol uchun qurilish maqsadida hosildor yer ajratilishi kerak bo‘lsa,
bu
maydonni tuproq, yer narxi qancha ekanligi, ya’ni
qurilish korxonasidan necha
so‘m yer egasiga berilishi xanuz murakkabligicha qolmoqda.
Ma’lumki O‘zbekiston Respublikasida Davlat Yer kadastrini oldiga quyilgan
vazifalaridan kelib chiqqan holda 1999 yil 28 avguvtda "Davlat
Yer kadastri
to‘g‘risida"gi qonun tasdiqlandi.
Qishloq xo‘jaligidagi islohatlarning yuqori bosqichiga o‘tilayotgan bir vaqtda
yuridik va jismoniy shaxslar o‘rtasida yerga
doir huquqiy munosabatlar, yer
maydonining holatini baholash, undan foydalanganligi uchun olinadigan yer solig‘i,
ijara
haqini belgilash, pay munosabatlarini odilona hal qilish ko‘p jihatdan kadastr
xujjatlariga, yer narxiga bog‘liq bo‘ladi.
"Yer to‘g‘risida"gi va "Davlat yer kadastri to‘g‘risida"gi
qonunlarni buzgan,
jumladan tuproqqa zarar keltiradigan, ya’ni uni zaharlagan, o‘nga nisbatan xo‘jasizlik
qilgan har qanday shaxs moddiy va ma’naviy, hatto jismoniy javobgarlikka tortiladi.
Bu borada moddiy javobgarlik summasini aniqlash qator tortishuvlarga olib keladi,
sabab yagona narx belgilash qoidalari mukammal ishlanmagan.
Yuqorida keltirilgan V.N.Li ishlariga asosan nisbiy aniqlikda bo‘lsada
yerga
narx belgilash mumkin. Lekin buning uchun jadval ma’lumotlari bo‘lishi bilan birga
tuproq narxi aniq va ravshan bo‘lishi kerak.
36-jadval.
