KASBIY KOMPETENTSIYALARNI SHAKLLANTIRISH BOSQICHLARINI

244 
modellashtirishning mohiyati pedagogik muammolarni va ularning sabablarini aniqlash va 
tahlil qilish, loyihalash jarayonining qiymat asoslari va strategiyasini qurish, maqsad, 
vazifalarni belgilash, pedagogik loyihani amalga oshirish va amalga oshirish usullari va 
vositalarini tanlashdir. Modellashtirish pedagogik jarayonni yaxlit holda o‘rganadi, buning 
natijasida pedagogik jarayonning nafaqat alohida elementlarini, balki ularning o‘zaro 
munosabatlarini ham ko‘rish mumkin. Modellashtirish pedagogik jarayonni amalga 
oshirishdan oldin uni o‘rganishga imkon beradi, shu bilan birga salbiy natijani oldindan 
aniqlash va mumkin bo‘lgan xatolarni tuzatish mumkin bo‘ladi. Pedagogik modellashtirish 
yanada texnologik va takomillashtirilgan pedagogik jarayonlarni yaratishga yordam beradi. 
Ushbu tadqiqotda kasbiy kompetensiyalarni shakllantirish jarayonini modellashtirish 
universitetning ma’lum raqamli ta’lim muhitida, shu jumladan tashkil etishning 
innovatsion shakllarida o‘qituvchi va talabalarning birgalikdagi faoliyatini amalga oshirish 
orqali ma’lum natijalarga erishishga qaratilgan modelni qurishni o‘z ichiga oladi. O‘quv 
jarayoni Raqamli ta’limning innovatsion shaklining asosiy maqsadi odamlarni doimiy 
o‘zgaruvchan dunyoda hayotga tayyorlashdir [2]. 
Universitetda kasbiy fanlarni o‘rganishga bo‘lgan amaliy ehtiyoj talabalar uchun aniq 
bo‘lishi uchun darslarda ular nafaqat ular uchun yangi va qiziqarli ma’lumotlarni olishlari, 
balki: ma’lumotlarni o‘zlashtirish va almashishda ishtirok etishlari; ushbu ma’lumotlarni 
kelgusidagi kasbiy faoliyatida amaliy qo‘llashga e’tibor qaratish; kasbiy kompetentsiyasini 
rivojlantirish Ta’lim jarayonida shaxsni rivojlantirishga yo‘naltirish, o‘quvchilarning ijodiy 
salohiyati va ijodkorligini rivojlantirish, ularning o‘zini o‘zi anglash qobiliyatini 
rivojlantirish uchun qulay shart-sharoitlarni yaratish, ijtimoiy ahamiyatga molik tizimni 
shakllantirish qadriyatlar, raqamli texnologiyalardan foydalanish va umuman, ochiq ta’lim 
keyingi kasbiy faoliyat uchun zarur bo‘lgan shaxsiy fazilatlarni shakllantirishga, 
universitetning innovatsion raqamli muhitida kasbiy kompetensiyalarni shakllantirishga 
olib keladi. Kasbiy faoliyatni amalga oshirish uchun bakalavr nazariy va amaliy 
tayyorgarlikka ega bo‘lishi kerak. 
Umumlashtirilgan kasbiy fikrlash qobiliyatida namoyon bo‘ladigan nazariy 
tayyorgarlikning mazmuni analitik, prognostik va reflektiv qobiliyatlarning mavjudligini 
nazarda tutadi. Amaliy tayyorgarlik mazmuni tashqi ko‘nikmalarda, ya’ni kuzatish mumkin 
bo‘lgan harakatlarda ifodalanadi. Bularga tashkilotchilik, muloqot va amaliy ko‘nikmalar 
kiradi. Oliy ta’limning asosiy maqsadi - shaxsni har tomonlama, barkamol rivojlantirish - 
uning ta’limi, tarbiyasi, umumiy va kasbiy rivojlanishining birligini o‘z ichiga oladi. Ushbu 
maqsadni hisobga olgan holda pedagogik jarayon uchta asosiy bog‘liq funksiyani - 
tarbiyaviy, tarbiyaviy va rivojlantiruvchini amalga oshiradi. Pedagogik jarayonning 
negizida ta’lim va ta’lim jarayonining mazmunli yaxlitligini ta’minlash, shuningdek, 
universitet bitiruvchisining kasbiy kompetentsiyalarini rivojlantirishning pedagogik 
modelini ishlab chiqish, ya’ni maktabgacha ta’lim muassasasini yaratish vazifasi turadi. 
Raqobatbardosh mutaxassisni shakllantiradigan shartsharoitlar, vositalar, o‘qitish usullari 
majmui [3]. 
Oliy ta’lim mazmuni tez takomillashtirilishi va pedagogika, texnologiya va mehnatni 
tashkil etishdagi yangiliklarning paydo bo‘lishiga moslashtirilishi kerak. Kasbiy faoliyatga 
o‘qitish mazmuni ko‘plab fanlardan iborat, shuning uchun kasbiy ta’lim sifati talabani ta’lim 
dasturini amalga oshirishda erishilgan kelajakdagi kasbiy faoliyatning yaxlit sohasi bilan 
tanishtirish darajasi bilan belgilanadi, bu universitetning raqamli ta’lim muhitini loyihalash 
doirasida mumkin. Kasbiy faoliyat formulalar, chizmalar va diagrammalar tilini bilish, ilmiy 
va badiiy fikrlash uslublarini uyg‘unlashtirish orqali shakllangan dizayn obyektiga yaxlit 
ko‘rinishni talab qiladi. Shuning uchun o‘quv rejasi darajasidagi har bir fan o‘ziga xos 
ahamiyatga ega. Zamonaviy o‘qituvchi nafaqat nazariy bilimlarga ega bo‘lishi, balki bo‘lishi 
kerak zamonaviy kontseptsiyalarni samarali qo‘llash va innovatsion texnologiyalardan, 
jumladan raqamli texnologiyalardan foydalanishga qodir. 

245 
Zamonaviy Universitetning raqamli ta’lim muhiti printsipial jihatdan yangi 
imkoniyatlarni taqdim etadi: sinfdagi ta’limdan istalgan joyda va istalgan vaqtda o‘qishga 
o‘tish; individual ta’lim yo‘nalishini loyihalash, shu orqali o‘quvchi shaxsining ta’lim 
ehtiyojlarini qondirish; talabalarni nafaqat elektron resurslarning faol iste’molchilariga, 
balki yangi resurslar yaratuvchisiga aylantirish va hokazo. Zamonaviy ta’limning asosiy 
yo‘nalishlaridan biri tarmoq faoliyati, ijtimoiy tarmoqlardan ta’lim resurslari sifatida 
foydalanish va masofaviy seminarlar, treninglardir. Tarmoq texnologiyalaridan 
foydalangan holda raqamli ta’limning o‘ziga xos xususiyatlari - moslashuvchanlik, 
harakatchanlik, moslashuvchanlik, dialoglik va interaktivlik, media oqimlarini idrok etishga 
qaratilgan. Bularning barchasi raqamli pedagogika bo‘yicha kasbiy kompetensiyalarni 
shakllantirishga yordam beradi. 

Download 15,84 Mb.