492
Norov A.M., Safarov L.S. Ta’limda text mining texnologiyasi va undan samarali
foydalanish
TA’LIMDA TEXT MINING TEXNOLOGIYASI VA UNDAN SAMARALI FOYDALANISH
A.M.Norov, L.S.Safarov
Qarshi DU
Annotatsiya.
Maqolada ta’lim jarayonida Text Mining texnologiyasidan foydalanishning
afzalliklari va ayrim muammolari xususida so‘z yuritilgan.
Kalit so‘zlar:
matnni intellektual tahlil qilish, matnni tasniflash, klasterlash, mashinaviy
o‘qitish, axborot-qidiruv tizimi.
Аннотация.
В статье рассказывается о преимуществах и некоторых проблемах
использования технологии Text Mining в образовательном процессе.
Ключевые слова
: интеллектуальный анализ текстов, классификация текста,
кластеризация, машинное обучение, система информационного поиска.
Abstract.
The article talks about the advantages and some problems of using Text
Mining technology in the educational process.
Key words
: Text Mining, Classifying of text, Clustering, Machine Learning, Information
Retrieval System.
Bugungi kunda kishilik jamiyatida yuz berayotgan voqeliklar, hodisalar va
muammmolarning samarali yechimi ko‘proq intellektual axborot texnologiyalari xizmati
bilan belgilanmoqda. Ilg‘or texnologik rivojlanish natijasi o‘laroq, kishilik faoliyati bilan
bog‘liq ko‘pgina texnik boshqaruv usullari avtomatlashtirilgan rejimdan intellektual
rejimga o‘tish zarurligini davrning o‘zi taqozo etmoqda.
Matnlarni intellektual tahlil qilish masalasi, ya’ni bir so‘z bilan aytganda, Text Mining
xuddi shu intellektual texnologiyalardan biri sanaladi.
Matni intellektual tahlil qilish deganda, matn tarkibida avvaldan ma’lum bo‘lmagan
bilimlarni aniqlab, ajratib olish, shuningdek, ular orasidagi asosiy tushunchalar va
munosabatlarni aniqlashning algoritmik jarayoni tushuniladi.
Text Mining soddaroq qilib aytganda, matnlar ma’nosi bilan ishlash va ulardan zarur
ma’lumotlarni ajratib olish texnologiyasi hisoblanadi. Bu texnologiya matnlarni chuqur
tahlil qilish, mavjud ma'lumotlar taxmin qilingan holda esa ularni qayta ishlashga imkon
beradi.
Ta’lim jarayonida Text Mining metodikasidan foydalangan holda o‘quvchi yoki
talabalarga matnlarni bir nechta qismlarga ajratish va ular orqali matn ma’no jihatidan
qaysi yo‘nalishga tegishli ekanligini aniqlash mumkin. Bu metodikani doimo o‘qitish
jarayonida qo‘llash matnlar bilan ishlash va ularning tahlilini o‘rganishga yordam beradi.
Ma’lumotlarni intellektual tahlil qilishning asosiy masalalaridan biri – bu, matnni
ma’noga ko‘ra tasniflash masalasidir. Xususan, matnli hujjatlarni tasniflash, aslida axborot-
qidiruv (Information Retrieval) masalasiga daxldor bo‘lib, bunda matnning mazmuniga
ko‘ra hujjatni bir yoki bir nechta kategoriyalarga ajratish masalasi anglashiladi. Matnni
tasniflash jarayoni uch xil usulda: qo‘lda, avtomatik ravishda mutaxassis tomonidan
belgilangan qoidalar to‘plamiga asoslangan holda va avtomatik ravishda mashinaviy
o‘qitish usullariga asoslangan holda amalga oshirilishi mumkin.
Text Mining metodikasi bo‘yicha matnli hujjatlarni intellektual tahlil qilish quyidagi 5
bosqichda amalga oshiriladi:
