541
bajarilayotgan operatsiyalarning ketma-ketligini va dasturlashdagi ma’lumotlarning
joylashishini fikran kuzatish qobiliyati bilan chegaralangan.
Assemblerning paydo bo‘lishi ikkilik yoki o‘n oltilik kodlar o‘rniga ma’lumotlarning
ramziy nomlari va operatsiyalar kodlarining mnemonikasidan foydalanish imkonini berdi.
Natijada dasturlar yanada «o‘qitiladigan» bo‘ldi.
XX asrning 60-yillari boshida «dasturlash inqirozi» yuz berdi. U operatsion tizimlar kabi
murakkab dasturiy ta’minotni ishlab chiqishga uringan firmalar loyihalarni tugallashning
barcha muddatlaridan kechikkan edi. Loyiha joriy etilishidan oldinroq eskirib qolar, uning
qiymati ortib borar va natijada ko‘pgina loyihalar shu tariqa tugallanmay qolib ketar edi.
Ikkinchi bosqich dasturlashga tarkibiy yondashish
(XX-asrning 60—70-yillari).
Dasturlashga tarkibiy yondashish
dasturiy ta’minlashni ishlab chiqishning barcha
bosqichlarining bajarilishini qamrab oluvchi tavsiya etilayotgan texnologik usullar
majmuasidan iborat. Tarkibiy yondashish asosida uncha katta bo‘lmagan (40-50
operatorgacha) alohida kichik dasturlar ko‘rinishida keyingi amalga oshirish maqsadida
murakkab tizimlar
dekompozitsiyasi
(qismlarga bo‘laklash) yotadi. Dekompozitsiya boshqa
tamoyillari (obyektli, mantiqiy va h.) ning paydo bo‘lishidan keyin ushbu usul protsedurali
dekompozitsiya deb ataladi.
Ilgariroq foydalanilgan dekompozitsiyaga protsedurali yondashishdan farqli ravishda
tarkibiy yondashish eng sodda tuzilishdagi kichik masalalar iyerarxiyasi ko‘rinishida
masalaning taqdim etilishini talab qilar edi. Loyihalashtirish, shu tariqa «quyidan
yuqoriga» amalga oshirilib, kichik dasturlar interfeyslarining ishlab chiqilishini ta’minlagan
holda umumiy g‘oyaning amalga oshirilishini ko‘zda tutgan edi. Bir vaqtning o‘zida
algoritmlar konstruksiyasiga cheklashlar kiritilar, ular ta’rifining formal modellari,
shuningdek, algoritmlarni loyihalashtirishning maxsus usuli — qadam-baqadam
detallashtirish usuli tavsiya etilgan edi.
Tarkibiy dasturlash tamoyillarini ta'minlash dasturlashning
protsedurali
tillari asosiga
kiritilgan. Qoidaga ko‘ra, ular boshqaruvni uzatishning asosiy «tarkibiy» operatorlarini,
kichik dasturlar kiritilishi, lokallashtirish va ma’lumotlar sohasining «ko‘rinishliligi»ning
chegaralanishini ta’minlar edi. Bu guruhning eng ma’lum tillaridan PL/1, ALGOL-68, Pascal,
С ni misol qilib ko‘rsatish mumkin.
