119
Birinchi usul
3- (a) rasmda keltirilgani kabi konusning
V frontal proyeksiyasidan
asosiga parallel ravishda aniqlash kerak bo‘lgan nuqta orqali Q
1V
tekislik o‘tkazib, Q
1V
tekislik bilan konusning markaziy o‘qini kesgan nuqtasidan yon yoqini kesgan nuqtagacha
bo‘lgan masofa o‘lchab olinib H proyeksiyasini S uchiga qo‘yib
aylana chiziladi va hosil
bo‘lgan aylana bilan frontal proyeksiyadagi 1” nuqtadan Ox o‘qiga perpendikulyar qilib
tasvirlovchi chiziq tushurilib aylana bilan kesishgan nuqtalari 1” nuqtani H da joylashgan
o‘rni aniqlanadi.
a)
b)
3-rasm
Ikkinchi usul
3- (b) rasmda keltirilgani kabi konusning V frontal proyeksiyasidagi S”
uchi va berilgan 1” nuqta orqali Q1V tekislik o‘tkazilib, konusning
asosini kesgunicha
davom ettiriladi va hosil bo‘lgan nuqtani a” deb belgilaymiz. Hosil bo‘lgan a” nuqtadan H
proyeksiyaga tasvirlovchi chiziq tushurilib a’, a1’ nuqtalar aniqlanadi, aniqlangan nuqtalar
bilan konusning S’ uchi birlashtirib, 1” nuqtadan Ox o‘qiga parallel qilib tasvirlovchi chiziq
tushuriladi. Bu chiziq a’S’ va a1’S” chiziqlar bilan kesishib 1” nuqtani H gorizontalda 1’
nuqtani hosil qiladi.
a)
b)
4-rasm
Proeksiyalari bilan berilgan umumiy vaziyatdagi konus sirti bilan umumiy vaziyatdagi
tekislikning kesishish chizig‘ini yuqorida keltirilgan tekislikning frontalini aniqlash (2-
rasm) algoritmi asosida aniqlanadi.(4-a rasm)
Konusning H proyeksiyasi orqali Ox oqiga parallel qilib Q
1H
, Q
2H
, Q
3H
, tekisliklar o‘tkazib
(4-b rasm), ushbu
tekisliklar P
H
tekislikning kesgan nuqtalari d’, c’, e’, belgilanadi. Q
1H
,
Q
2H
, Q
3H
, tekisliklarning frontal proyeksiyasi konus sirti bilan kesishgan 1”,2”,3”,4”
nuqtalari aniqanadi. P
H
tekislikning konus sirti bilan kesishgan a’,b’ nuqtalari frontal
proyeksiyadagi o‘rni a”,b” belgilanadi.(5-b rasm)
120
a)
b)
5-rasm
a)
b)
6-rasm
Umumiy vaziyatdagi konus sirti bilan umumiy vaziyatdagi
tekislikni kesishish
chizig‘ining gorizontal H proyeksiyasi 3-b rasmda keltirilgan algoritm asosida bajariladi.
Frontal V proyeksiyada aniqlangan nuqtalar H da joylashgan o‘rinlari 1’,2’,3’,4’,5’,6’,7’ kabi
belgilanib ikkala proyeksiyada aniqlangan nuqtalar ham lekalo yordamida 6-b rasmda
ko‘rsatilgani kabi birlashtriladi.
Ushbu maqolada umumiy vaziyatdagi konus sirti bilan umumiy vaziyatdagi tekislikning
kesishish chizqlarini aniqlash bir necha bosqichlarda keltirib o‘tildi. Chizmalar orqali shu
kabi masalalarni kelajakda ma’ruza hamda amaliy mashg‘ulotlar o‘tishda yuzaga keladigan
qiyinchiliklarni bartaraf etish mumkin.
