Qarshi davlat universiteti tibbiyot fakulteti davolash va pediatriya ishi kafedrasi

chap tomonda – qorataloq;
pastda – qovurg‘a yoyi. 
Maqsadi o‘pka chegarasini aniqlashdan iborat bo‘lgan topografik perkussiyaning 
qoidalari va tartibi quyidagicha: 
– barmoq-plessimetr izlangan chegaraga parallel ravishda joylashadi va
aniq o‘pkali tovushdan past tovushgacha yurgiziladi: past tovush ilk
eshitilgan zahotiyoq perkussiya tugatiladi; 
– chegara aniq tovush tomon qaratilgan plessimetr tomonidan
belgilanadi. 
Perkussiya tartibi. 
1. 5 yoshdan katta bolalarda o‘pka cho‘qqisi perkussiyasida o‘pkaning old va orqa 
tomondagi chegarasi hamda Krenig maydonlarining kengligi aniqlanadi. 
O‘pkaning tepa chegarasi, bolalarning yoshiga qarab, turlicha bo‘ladi. 
Maktabgacha yoshdagi bolalarda ushbu chegara aniqlanmaydi, chunki ularda o‘pka 
cho‘qqilari o‘mrov tashqarisiga chiqmaydi. O‘pka cho‘qqisining balandligini 
aniqlash old tomondan boshlanadi. Barmoq-plessimetr o‘mrov ustiga eng keyingi 
falanga (barmoq suyagi) bilan ko‘krak-o‘mrov-bo‘yin teri ostidagi mushakning 
tashqi chetiga tegizib turgan holatda qo‘yiladi. Barmoq-plessimetrni qisqargan 
tovush paydo bo‘lmagunicha tepa tomon surib, perkussiya amali bajariladi. Normal 
holatda ushbu joy o‘mrov o‘rtasidan 2–4 sm masofada joylashgan bo‘ladi. 
Chegarasi aniq tovush tomon qaratilgan barmoq-plessimetr tomoni bo‘yicha 
belgilanadi. Orqa tomondan o‘pka cho‘qqilari perkussiyasi spina scapulae dan VII 
bo‘yin umurtqa suyagining qiltiqli o‘simtasi tomon olib boriladi. Bu jarayonda 
qisqa perkutor tovush paydo bo‘lishi zahotiyoq perkussiya qilish to‘xtatiladi. 
Normal holatda o‘pka cho‘qqilari orqa tomondan VII bo‘yin umurtqasi qiltiqli 
o‘simtasining sathida bo‘lishi aniqlanadi.
Krenig maydonlari kengligini aniqlash jarayoni perkussiya vositasi yordamida 
aniqlanadi. Barmoq-plessimetr trapetsiyasimon mushakning tepa cheti o‘rtasiga 
qo‘yiladi. Ushbu nuqtadan boshlab perkussiya navbatma- navbat bo‘yin va yelka 
yo‘nalishi tomon ovozi pasaygunicha bajariladi. Topilgan eng uzoq ikkita nuqta 

orasidagi masofa Krenig maydonlarining kengligini ifodalaydi va normal holatda 
3–5 sm ga teng bo‘ladi. 
O‘pkaning quyi chegaralari bolalarda 3 chiziq bo‘yicha aniqlanadi: o‘rta-o‘mrovli 
(faqat o‘ng tomondan), o‘rta qo‘ltiqosti va kurak chiziqlari (ikkala tomondan). 
Barmoq-plessimetr qovurg‘alar orasidan faraz qilinayotgan chegaradan taxminan 
3–4 qovurg‘aga yuqoriroq joydan tepadan past tomon olib boriladi. Perkussiya 
amali aniq ichki tovushdan boshlab bo‘g‘iq (past) tovush paydo bo‘lgunicha 
bajariladi. O‘pka chegarasi plessimetrning tepa cheti ustidagi joyda belgilanadi. 
O‘pkaning quyi chegaralari bolaning yoshiga bog‘liq bo‘ladi. 
Bolalar o‘pkasining 
quyi chegaralari Chiziq 
O’ng tomonda 
Chap tomonda 
O’rta umrov chizig’i 
VI qovurg’a 
O’rta umrov chizig’I bo’yicha chap o’pkaning quyi chegarasi yurak uchun 
chuqurcha hosil qilishi va ko’krak qismidan IV qovurg’a sathida uzoqlashib, past 
tomonga tik tushib ketishi bilan farqlanadi 
O’rta qo’ltiq osti chzig’i 
VII qovurg’a 
IX qovurg’a 
Kurak chizig’i 
IX – X qovurg’a 
X qovurg’a 
Paravertebral chizig’i 
XI ko’krak umurtqasi qiltiqli o’simtasining sathida 

O‘pkalar quyi chetining harakatchanligini (ekskursiyasini) tekshirish (tekshirish) 
lozim. Perkussiya yordamida o‘rta qo‘ltiqosti yoki orqa qo‘ltiqosti chiziq bo‘yicha 
o‘pkaning quyi chegarasi topiladi. So‘ng bemordan chuqur nafas olish va nafasni 
ushlab qolish iltimos qilinib, o‘pka quyi chetining ahvoli aniqlanadi (belgilash aniq 
perkutor tovushiga qaratilgan barmoq tomoniga qarab amalga oshiriladi). So‘ng 
xuddi shu asnoda nafas chiqarilganda o‘pkaning quyi chegarasi aniqlanadi va 
buning uchun bemordan nafas chiqarish va shu holatda nafasni ushlab turish 
iltimos qilinadi. Ikkita belgilar orasidagi masofa – bu o‘pka ekskursiyasining 
ko‘rsatkichi bo‘lib, normal holatda 2–6 sm ga teng bo‘ladi. 

Download 1,24 Mb.