35
1. Ma’ruza, doklad Eshitganimizning 5 %.
2. О‘qish О‘qiganimizning 10 %.
3. Video, rasm, kо‘rgazmalarni
kо‘rish Kо‘rganimizning 20 %.
4. Tajribani namoyish qilish Kо‘rgan va eshitganimizning 30%.
5. Munozara Birga muhokama qilganimizning 40 %.
6. Mashq О‘qigan, yozgan, gapirganlarimizning 50%
7. Ishbilarmon о‘yin, loyiha
usuli Mustaqil о‘qiganlarimizning, tahlil
qilganlarimizning, muhokama, himoya va
yozganlarimizning, namoyish qilganlarimizning
75% .
8.Boshqalarni о‘qitish Boshqalarni о‘qitgan narsalarimizning 90 % ni
Psihologlar, verbal (og‘zaki) о‘quv usullaridan foydalanganimizda (ma’ruza,
hikoya, tushuntirish) о‘quvchilar ma’lumotning 5 %
ni eslab qolishlarini
isbotlaganlar.
Kitob о‘qish ma’lumotning 10 % ni saqlab qolishga imkon beradi, videofilm,
rasm, kо‘rgazmali qо‘rollarni kо‘rish, kо‘rgan ma’lumotlarni 20%ni о‘zlashtirishni
ta’minlaydi.
Loyihalash usuli va ishbilarmonlik о‘yini eng samarali hisoblanadi,
buning
natijasida о‘quvchilar ongida ma’lumotning 75% saqlanib qoladi. Lekin, о‘quv-
amaliy mashg‘ulotlarning о‘quvchilar tomonidan olib borilishi undan ham samaraliq
hisoblanadi, bunda 90% ma’lumot о‘zlashtirilladi.
«Piramida»da pog‘ona kо‘rinishida, о‘quv natijalariga erishishda har bir
usulning hissasi kо‘rsatilgan.
«Piramida» asosida ta’lim usullarining eng unumlilari о‘rin olgan.
Hozirgi vaqtda kasb-hunar kollejlarida о‘qitishning zamonaviy shakllari va
metodlari keng qо‘llanilmoqda. О‘qitishning zamonaviy metodlarini qо‘llash о‘qitish
jarayonida yuqori samaradorlikka erishishga olib keladi. An’anaviy о‘qitish
jarayonida asosan о‘qituvchi avtoritarlik bilan darsni olib borsa (subyekt-obyekt),
36
noan’anaviy о‘qitish jarayonida esa о‘quvchi
shaxsiga erkinlik berish,
munosabatlarni demokratlashtirish (subyekt-subyekt) asosida dars jarayonlari tashkil
etiladi [11,12,13].
Dars jarayonlarida yuqori samaradorlikka erishish uchun qо‘yidagi metod va
usullardan foydalanish mumkin .
1.
BAXSLAR. О‘quv guruhini ikki komandaga bо‘lgan holda, biror mavzu
bо‘yicha о‘zaro baxs, fikr almashinuv tarzida о‘tkaziladi.
2.
TADQIQOT. Ta’lim oluvchilarning ayrim tadqiqot ishlarni ya’ni diplom va
kurs loyihalari, bitiruv ishlarini ilmiy asoslangan holda mustaqil bajarishlari,
ularni yozish va quyilgan maqsad va natijalarni
tahlil qilishlari tadqiqot
usulidir.
3.
MUZYORAR. Ta’lim beruvchi va ta’lim oluvchilar о‘rtasidagi «tо‘siqni»
yо‘qotishga qaratilgan usul.
4.
О‘YINLAR. Ishbilarmonlik yoki rolli (vaziyatli) о‘yinlar-muammoli
vazifaning bir turidir. Faqat bu о‘rinda, matnli material о‘rniga о‘quvchilar
tomonidan rollar о‘ynaladigan hayotiy vaziyat sahnalashtiriladi.
5.
LOYIHALASH ISHLARI. Bu usul bilim va malakalarni, tahlil qilish va
baholashni nazarda tutuvchi ta’limning majmuaviy usulini amalga oshiradi.
Loyiha usulida о‘quvchilar
rejalashtirishda, tashkil qilishda,tekshirishda,
tahlil qilishda va bajarilgan ishning natijalarini baholashda kо‘proq ishtirok
etadilar.
6.
KITOB BILAN ISHLASH. Ushbu usul ta’lim oluvchilarning о‘quv
materialini mustqil о‘zlashtirishini,о‘zqо‘zini tekshiruv malakalarini, berilgan
matnning mazmunini tо‘liq va ongli ravishda bayon
eta bilishiga qaratilgan
usuldir.
7.
INDIVIDUAL (AMALIY) USUL. Ta’lim oluvchilar faoliyatida olingan
bilimlarini amaliy vazifani yechishga qaratadilar. Nazariy olingan bilimlarni
amaliyotga tadbiq qilishdir.
8.
SUHBATLASHISHLAR. Bu о‘qitish va о‘qishning
dialogik, savol-javob
usulidir. Suhbat individual va guruh shaklida о‘tkazilishi mumkin.
37
9.
MUAMMOLI TA’LIM. Bu usulning mohiyati shundan iboratki, unda
munozara yoki о‘quv suhbati amaliy usul bilan bog‘lanib ketadi. Ta’lim
oluvchilar axborotlari, ma’lumotlari doskada tartib bilan joylashtiriladi.
10.
BOSHQALARNI О‘QITISH. Bu usulda ta’lim oluvchilar qо‘yilgan
muammo bо‘yicha bir – birlariga axborotlar va ma’lumotlarni о‘rgatadilar.
