11.2.-jadval
Asosiy apparatlardagi bosim va harorat:
Apparatlar
Bosim
, °С
Deaerator 3
Kolonna 15
Kolonna 16
Kolonna 24
Kolonna 29
Kolonna 32
Kolonna 31
Kolonna 26
9,97 kPa
39,9 kPa
39,9 kPa
0,22 MPa
0,25 MPa
39,9 kPa
39,9 kPa
0,15 MPa
130-140
205-210
180-200
190-200
220-230
190-200
180-200
170-175 (past)
Har xil turda hosil bo‗lgan va har xil fraksiyali tarkibga ega xom-ashyoni
furfurol bilan tozalash natijalari quyidagi jadvallarda keltirilgan [6, 8, 9].
11.3.-jadval
Oltingugurtli neftli aralashmalarni distillyatlarini furfurol bilan tozalash
shartlari va natijalari:
Ko‗rsatgichlari
350-420°С*
420-500°С**
kiruvchi
distillyat
rafinat
kiruvchi
distillyat
rafinat
463
20°C dagi zichligi, kg/m
3
50°C dagi qovushqoqligi, mm
2
/s
Qovushqoqlik
indeksi
(deparafinizatsiyadan keyin)
50°C da ko‗rsatgichlarini sinishi
KTR, °C
Kontaktordagi harorat, °C
yuqorida
pastda
Xom-ashyoga
karralik(hajmi
bo‗yicha)
furfurol
retsirkulyat
Rafinatning chiqishi, % (massaga)
Potensialdan olish, % (massaga)
890-900
16,4-24,6
-
1,4919-
1,5011
115-124
104-108
83-87
(1,3-1,4) : 1
0,2 : 1
66,6-
86,0
-
15,0-18,4
85-89
1,4652-
1,4721
-
-
-
-
-
-
-
906-917
47,8-76,4
-
1,5010-
1,5118
121-135
110-115
93-96
(1,6-1,7):1
(0,1-0,2):1
61,0
78,0
-
40,0-45,0
85-90
1,4681-
1,4748
-
-
-
-
-
-
-
* 8-20% ti 350°Cgacha qaynaydi va 98% esa- 412-458°C oraliqda
** 15-55% 420°C gacha qaynaydi i 98% - 477-517°C oraliqda
11.4.-jadval
Rotorli-diskli kontaktorda furfurol bilan deasfaltizatni tozalashni texnologik rejimi va
rafinatning sifati:
Ko‗rsatgichlari
Qurilmaning ish ko‗rsatgichi, t/kun
600
700
800
850
900
950
Kontaktordagi
harorat
°C
(past/yuqori)
Rafinatni chiqishi, % (massasi)
20°C dagi zichligi, kg/m
3
50°C da qovushqoqlik, mm
2
/s
Konradson bo‗yicha kokslanishi, %
(massasi)
98/
132
70
905
32-35
0,80
104/
135
70
906
32-35
0,82
105/
135
72
906
32-35
0,84
105/
138
73
908
34-38
0,88
106/
138
73
909
34-38
0,90
105/
140
75
909
34-38
0,92
Izoh. Dastlabki neft – parafinli – qovushqoqligi 42-48 mm
2
/s, kokslanishi 1,6-1,8%
(massasiga); furfurolni deasfaltizatga karraligi (massasi bo‗yicha) 3,5:1; rotorning aylanish
chastotasi 26 ay/min.
11.5.-jadval
Moyni chiqishini va uning qovushqoqlik indeksini furfurolni xom-ashyoning
karraligiga bog‗liqligi (massasi):
Ko‗rsatgichlari
Xomashyo- urchuq
(veretenniy)
distillyati
Qoldiq xomashyo
0,69:1
1,1:1
1,97:1
2,5:1
5,0:1
7,6:1
Chiqishi, % (massasi)
rafinatni
deparafinlashtirilgan rafinatni*:
77,4
67,8
55,5
82,5
69,1
69,1
464
rafinatga qayta hisoblanganda
xom-ashyoga qayta hisoblanganda
Deparafinlashtirilgan moyni tavsifi
15°C dagi zichligi, kg/m
3
99°C dagi qovushqoqligi, mm
2
/s
Sovish haroratidagi qovushqoqlik indeksi ,
°C
71,0
55,1
889
3,8
71
-18
67,7
45,1
876
3,7
77
-18
68,4
38,0
863
3,6
93
-18
54,6
45,0
923
41,7
83
-18
54,2
37,5
917
37,8
88
-18
47,8
33,0
908
36,1
92
-15
* Eritgichning tarkibi : metiletilketon + benzol + toluol.
11.4. Xomashyoni dastlabki deasfaltizatsiya qurilmasidan bug‗li
eritgichlar yordamida neft qoldiqlarini tozalash qurilmasi
Propan, fenol va krezol aralashmalarining konsentratlarini tozalash
qurilmasi (yoki katta bo‗lmagan kokslanuvchi gudronlarni) yuqori qovushqoqli
qoldiq moyli rafinatlarni olish uchun mo‗ljallangan.
Qurilmaning asosiy seksiyalariga quyidagilar: eritgichlar yordamida
xomashyoni ekstraksiyalash, rafinatli eritmadan eritgichlarni regeneratsiyalash,
ekstraktli eritmadan va suvli eritmalardan eritgichlarni regeneratsiyalash. Bug‗li
eritgichlar bilan tozalash gorizontal apparatlarda-ekstraktorlarda amalga
oshiriladi. Ekstraktsiyalash bo‗linmalari yettita seksiyadan tashkil topgan,
ularning har birining tarkibiga aralashtirgich va tindirgich kiradi. Qurilmaning
texnologik sxemasi 11.3-rasmda keltirilgan.
Xomashyo-konsentrat yoki gudron-nasos (34) yordamida bug‗li
qizdirgich orqali (33) aralashtirgichga (32) beriladi. Shu yerning o‗ziga
ekstraktordan (35) chiqadigan rifinatning fazasi beriladi va ekstrakt fazasi nasos
(22) ekstraktordan (21) haydaladi. Aralashtirgichdan chiqadigan aralashma
sovutgichda (29) sovutiladi va ekstraktorga (27) kiritiladi. Aralashtirgichdan
chiquvchi xomashyo oldindan qizdirilishi va keyin esa sovutilishi tozalanadigan
xomashyoning turiga bog‗liqdir. Ekstraktorga (27) aralashmani uzatishdan oldin
aralashtirgichda yaxshi aralashishini ta‘minlash va zaruriy haroratni berish
kerak. Ekstraksiya harorati komponentlarni o‗zaro erish haroratidan past bo‗ladi
chunki aralashma ikki faza ko‗rinishida.
Eritgichlar eng oxirgi ekstraktorlarga beriladi. Birinchi ekstraktorga (39)
propan kiritilguncha nasos (43) yordamida uzatiladi, issiqlik almashtirgich (42)
465
orqali o‗tadi (bu apparat sovutgich yoki qizdirgich sifatida qo‗llanilishi
mumkin); undan chiqishdagi propanning harorati 37 va 47°С oralig‗ida ushlab
turiladi.
Fenol-krezol aralashmasi shartli ravishda ―selekto‖ deb ataladi, nasos (6)
yordamida qizdirgich (5) orqali 35-52°С da ekstraktorga (10) uzatiladi. Har bir
ekstraktorga kirishdan oldin suyuqlikning yuqori qatlami oldingi pog‗onadan
kirishda keyingi pog‗onaning pastki qatlami bilan aralashtiriladi. Ekstraktorda
aralashma
yangi
ikkita
qatlamga
ajratiladi-rafinat
va
ekstraktning
o‗zgarmaydigan tarkibiga.
Rafinat eritmasi (yuqori qatlam) ekstraktordan (27) eng oxirgi
ekstraktorga (10) tomon harakatlanadi. Ekstrakt eritmasi (pastki qatlam)
nasoslar (12,15,17,22,28 va 38) yordamida qarshi yo‗nalish tomon yo‗naltiriladi.
Shunday qilib ekstraktorlarda qarshi oqimga rioya qilinadi. Ekstraktorlarda (35
va 39) suyuq propan bilan faqat ekstrakt eritmalari qayta ishlanadi.
Ekstraktsiyaning eng oxirgi mahsulotlari quyidagilar hisoblanadi: rafinat
eritmasi (yuqoridagi qatlam), ekstraktdan chiqadigan (10) va ekstrakt eritmasi
(pastki qatlam ) ekstraktdan ketadigan (39). Ekstraktorlardagi ushlab turiladigan
har bir eritma bosim ostida o‗zining eritgichlarni regeneratsiyalash tizimiga
yo‗naltiriladi. Rafinat eritmasining tarkibida 14-25 % (massasiga) rafinat, 20-22
% (massasiga) selekto, qolganlarini esa - propan tashkil qiladi.
Rafinatli eritma ekstraktordan (10) chiqishda issiqlik almashtirgichda (25)
kolonnadan (23) chiqadigan selektonni issiqligi hisobiga 125°С gacha
qizdiriladi va propan rafinat kolonnasining (14) yuqori qismidan kirib keladi.
Kolonnadagi bosim 1,5 - 1,9 MPa kattaligida ushlab turiladi. Shu kolonnaning
yuqori likopchasidan sug‗orish sifatida qabul qilgichdan (46) propan beriladi.
Kolonnaning yuqori qismidan (14) propanning bug‗lari olib chiqiladi yoki
kondensatorda-sovutgichda (45*) kondensatsiyalanadi, suyuq propan qabul
qilgichga (46) oqib o‗tadi, u yerdan qaytadan ekstraktsiyalash kolonnasiga
qaytariladi. Kolonnaning (14) pastki qismidagi harorat 300°С atrofida saqlab
turiladi, nasos (9) yordamida eritmaning bir qismi zmeyevikning quvurli
466
pechlariga (8) retsirkulyatsiyasi amalga oshiriladi; retsirkulyat kolonnaga 330-
340°С da qaytariladi.
Rafinat eritmaning tarkibidagi 0,2-0,3% (massasiga) propan bosimlarni
farqi hisobiga kolonnaning osti qismiga (14) selektiv rafinat kolonnasiga (2)
kirib keladi. Bu kolonnadagi bosim 0,07 MPa kattaligi atrofida bo‗ladi.
Kolonnaning yuqorisidan (2) ketadigan selekto va propanning bug‗lari
kolonnaga (23) yo‗naltiriladi. Kolonnaning (2) sovuq sug‗orishi selekto
hisoblanadi. Eritgichlarni chiqarib ketadigan kerakli issiqlik rafinat bilan
kiritiladi, sirkulyatsiya sxemasi quyidagicha kolonnaning ostiga (2)-nasosga (7)-
pechga (8)-kolonnaga (2). Natijada kolonnaning pastki (2) qismidagi harorat
330-340°С sathida ushlab turiladi.
Kolonnaning pastki qismidagi (2) balans miqdor kolonnaning yuqori
qismiga (1) yo‗naltiriladi, eng pastki likopchaning ostiga qizdirilgan suv bug‗i
beriladi. Kolonnadan (1) bug‗lar kolonnaning pastki qismiga (2) kiritiladi,
rafinat esa kolonnaning pastki qismidan nasos (3) yordamida suv bug‗ini ishlab
chiqaradigan quvurli bug‗ generatoriga (sxemada ko‗rsatilmagan) yo‗naltiriladi,
keyin sovutgichga va maqsadli mahsulot rezervuariga beriladi. Bug‗li
generatordan olinadigan suv bug‗i kolonnaning pastki qismiga (1) beriladi
(kerak bo‗lganda bug‗ qizdiruvchi pech orqali o‗tkaziladi).
Ekstraktordan (39) ketadigan ekstrakt eritmasi avval issiqlik almashtirgichdan
(26) o‗tadi, u yerda qaynoq selekto bilan qizdiriladi, o‗zining issiqligini bir
qismini issiqlik almashtirgichga (25) beradi, keyin issiqlik almashtirgichga (30)
(40-chi kolonnadan ajratilgan selekto bug‗larini kondensatsiya issiqligini
hisobiga qizdiradi) va propan ekstrakt kolonnasiga (31) kirib keladi. Bu
kolonnaning ish rejimlari: bosim 1,8-2,0 MPa, yuqoridagi harorat 60-80°С,
pastdagi harorat 270-305°С, eritmaning kirib kelish harorati 150°С Kolonnaning
(31) yuqoridagi likopchasiga propan uzatiladi. Kolonnaning (31) harorat rejimi
qoldiqni bir qismini nasos (36) yordamida zmeyevikdagi quvurli pechlardan
(37) olinadigan sirkulyatsiya hisobiga saqlab turiladi, u yerda eritma 310-
320°С gacha qizdiriladi.
467
Ekstrakt eritmasini balans miqdori kolonnaning pastki qismidan (31)
fenol-krezol‘ kolonnasining (40) yuqori qismidagi bosimlarni farqini hisobiga
siljiydi; bu yerda sug‗oruvchi selekto hisoblanadi.
|
