7
ildizlar orqali tuproqdan sо‘riladi. Natijada о‘simlik tanasida uglevodlar, oqsil,
yog‘ va murakkab moddalar tо‘planadi.
Bular kishi organizmi, uning sog‘ligi
uchun zarur moddalar hisoblanadi.
Hozirgi kunda foydalanilayotgan organik yoqilg‘ilar: toshkо‘mir, torf, tabiiy
gaz, neft va boshqalar bir vaqtlar fotosintez jarayonida quyosh quvvati ta’sirida
hosil bо‘lgan. Bu quvvatning 94 %i qattiq yoqilg‘ilarga, qolgan qismi gaz va
suyuq yoqilg‘ilar hissasiga tо‘g‘ri keladi.
Yerda hayot mavjudligining muhim omillaridan biri sayyoramizda suvning
aylanish jarayonidir. Quyosh nuri ta’sirida yer yuzasidan suv bug‘lanib
atmosferaga kо‘tariladi. Natijada bulutlar hosil bо‘lib, osmonda sodir bо‘ladigan
ma’lum jarayonlar ta’sirida yana yomg‘ir, qor shaklida yer yuziga tushadi.
Yog‘in-sochindan
daryolar, kо‘llar hosil bо‘ladi. Suvning mazkur aylanish
jarayoni
tufayli sayyoramiz chuchuk suv bilan ta’minlanib turadi. Daryolarning
suv quvvatidan esa elektr quvvati olishda foydalaniladi. Yog‘in-sochin о‘simlik
dunyosining yashashi uchun ham eng zarur omillardan biridir.
Quyosh nurlari yer sathini bir tekisda isitmaydi. Buning natijasida
atmosferada ulkan shamol oqimini hosil bо‘ladi.
Shamol quvvatidan ham keng
miqyosda amaliy maqsadlar uchun foydalanish mumkin. Sayyoramizning
issiqlik muvozanatini shakllantirishda ham quyosh asosiy rol о‘ynaydi. Quyosh
radiatsiyasi evaziga yer yuzida
issiqlik taqsimoti amalga oshadi.
Shunday qilib, inson quyoshning issiqlik quvvatidan tabiiy sharoitda azaldan
foydalanib kelmoqda. Bizning davrimizga kelib esa geliotexnik
1
qurilmalar
yordamida undan turli xil quvvatlar olish
uchun foydalanishning katta
imkoniyatlari paydo bо‘ldi.
Quyosh quvvatini tasavvur etish uchun quyidagi taqqoslashni keltirish
mumkin. Uning bir sekundda chiqargan quvvati Yer sharidagi barcha suvni bir
minutda bug‘lantirib yuborishga qodir. Quyoshdan fazoga tarqalayotgan bunday
katta miqdordagi quvvat uning markaziy qismida sodir bо‘layotgan termoyadro
1
