|
Qayta tayyorlash va ularning malakasini oshirishni tashkil etish bosh ilmiy-metodik markazi
Pdf ko'rish
|
| bet | 178/593 | | Sana | 27.05.2024 | | Hajmi | 26,13 Mb. | | #254636 |
Bog'liq 01 YANGI O‘ZBEKISTON41
BOSh ILMIY-METODIK MARKAZ
2.2. Raqamli muhitda maxsus norma va qoidalarga rioya qilish
Raqamli texnologiyalarning jadal rivojlanishi axborotni, shu jumladan
intellektual faoliyat natijalarini, nusxalash va tarqatish xarajatlari va tezligini,
shuningdek markazlashtirilmagan axborot munosabatlarini minimallashtirdi.
Shuningdek, nashriyot manbalaridan foydalanish sezilarli darajada pasaytirdi.
Nusxa ko‘chirish taqiqlangan yoki buning uchun to‘lov belgilangan hollarda, bu
foydalanuvchilarning noroziligiga sabab bo‘ladi, chunki ctrl+S – ctrl+V
kombinatsiyasini bosish osonroq. Lekin bu amaliyot mualliflik huquqining
buzilishiga olib keladi. Raqamli ma’lumotlarning bunday katta oqimida ushbu
qoidalarga qanday rioya qilish kerak?
Raqamli etika — bu onlayn muhitda o‘zini tutish qoidalari va tamoyillari
to‘plamidir. Raqamli etika bizga Internetda va boshqa raqamli muhitda nima qilish
mumkin va nima qilish mumkin emasligini tushunishga yordam beradi.
Raqamli etikaning asosiy tamoyillari quyidagilardan iborat:
Xavfsizlik: shaxsiy ma’lumotlaringizni himoya qilish va raqamli
hayotingizni xavfsizligi ta’minlanishi lozim.
Maxfiylik: boshqa odamlarning shaxsiy hayotiga oid ma’lumotlar
maxfiyligiga rioya qilish va ularning ma’lumotlariga ruxsatsiz kirishdan
himoya qilish kerak.
Hurmat: Internetdagi boshqa odamlarning huquqlari, fikrlari va
chegaralarini hurmat qilish kerak.
Ishonchlilik: siz faqat tasdiqlangan va to‘g‘ri ma’lumotlarni baham
ko‘rishingiz kerak.
Mualliflik huquqi: mualliflik huquqini hurmat qilish va buzmaslik,
mualliflik huquqini buzuvchi kontentni yuklamaslik yoki tarqatmaslik kerak.
Ko‘p madaniyatli: madaniy xilma-xillikni hurmat qilish va boshqa
madaniyatlar va fikrlarga ochiq bo‘lish kerak.
Shaxsiy javobgarlik: internetda sizning harakatlaringiz va ularning oqibatlari
uchun javobgarlikni o‘z zimmangizga olishingiz kerak.
Raqamli etika – raqamli jamiyatda sog‘lom munosabatlarni rivojlantirish uchun
muhim omillardan biri hisoblanadi. Agar biz raqamli etika qoidalari va tamoyillariga
rioya qilsak, barcha Internet foydalanuvchilari uchun xavfsiz va qulay muhit
yaratishimiz mumkin.
Raqamli muhitda etikaga amal qilishning ba’zi usullariga to‘xtalib o‘tamiz:
Internet xavfsizligi: raqamli etika qoidalari turli xil kiber tahdidlar,
firibgarliklar, shaxsiy ma’lumotlarni o‘g‘irlash va viruslarni hisobga olgan
holda Internetda xavfsizlikni saqlashga yordam beradi. Onlayn xavfsizlik
qoidalariga rioya qilish shaxsiy ma’lumotlarimizni himoya qiladi va bizni
kiber tahdidlardan xalos qiladi.
Vijdonlilik va mas’uliyat: raqamli etika bizni internetda vijdonli va
mas’uliyatli foydalanuvchi bo‘lishga o‘rgatadi. Masalan, mualliflik
|
| |
