Axborot almashish
. Tapskottning fikriga ko‘ra, ushbu almashinuv egalik
qilish, intellektual mulkka bo‘lgan da’volardan voz kechish bilan bog‘liq. Shaffoflik
va ma’lumot almashish sharoitida pedagog doimo tanlovga duch keladi: ochiqlikmi
yoki intellektual mulkni himoya qilishmi? Qaysi biri muhimroq? Foydaliroq?
Bundan tashqari, u nafaqat o‘z asarlarini nashr etish yoki hamkasblari tomonidan
nashr etilgan materiallarni olish, balki o‘z talabalarini internetga olib chiqish orqali
ham ushbu tanlovni amalga oshirishi kerak. "O‘g‘irlashidan qo‘rqmang, hech kimga
kerak bo‘lmasligidan qo‘rqing!"- Evgeniy Patarakinning bu so‘zlari internetda
ochiqlik, hamkorlik va o‘zaro hamkorlik tamoyillarini amalga oshiradigan
pedagoglar uchun shiorga aylandi.
45
BOSh ILMIY-METODIK MARKAZ
Erkinlik
. Hatto o‘lchovsiz va internetning ochiqligi sharoitida ham odam
mutlaqo erkin bo‘lolmaydi. Bu yerda asosiy cheklov – bu boshqa odamlarning
huquqlari va erkinliklari. Yaratilgan resurslarni bilish va o‘z talabalarini ochiq
Internet maydoniga olib kirish, pedagog talabalar tomonidan huquqiy va axloqiy
me’yorlarga rioya qilish uchun javobgarlikni o‘z zimmasiga oladi.
Shunday qilib, zamonaviy axborot jamiyatida mualliflik huquqiga rioya qilish
muhim vazifalardan biri bo‘lib, uni faqat axborot madaniyatiga ega bo‘lgan shaxs
hal qilishi mumkin.
2.4. Litsenziyalangan dasturiy ta’minotning afzalliklari va ochiq dasturiy
ta’minotning kamchiliklari
Huquqiy maqomiga ko‘ra dasturlarni uchta katta guruhga bo‘lish mumkin:
litsenziyalangan, shartli ravishda bepul va ochiq dasturiy ta’minot.
Litsenziyalangan dasturlar.
Litsenziya shartnomasiga muvofiq, dasturni
ishlab chiquvchilar uning ma’lum bir operatsion tizimda normal ishlashini
kafolatlaydi va buning uchun javobgardir.
Ishlab chiquvchilar, odatda, litsenziyalangan dasturlarni maxsus qutilarda
sotadilar. Qutida dastur foydalanuvchilarning kompyuterlariga o‘rnatilgan
CD-
disklar va dastur bilan ishlash uchun foydalanuvchi qo‘llanmasi mavjud.
Ko‘pincha, ishlab chiquvchilar dasturni ko‘plab kompyuterlarda yoki o‘quv
yurtlarida ishlatish uchun litsenziyalarni sotib olishda chegirmalar berishadi.
Shartli ravishda bepul dasturlar. Ba’zi dasturiy ta’minot ishlab chiqaruvchilari
reklama va bozorga chiqish uchun foydalanuvchilarga bepul dasturlarni taklif
qilishadi. Foydalanuvchiga ma’lum bir amal qilish muddati bo‘lgan dasturning
versiyasi (dasturning belgilangan muddati tugagandan so‘ng, agar u uchun to‘lov
amalga oshirilmagan bo‘lsa, u ishlashni to‘xtatadi) yoki cheklangan imkoniyatlarga
ega dasturning versiyasi beriladi (agar to‘lov amalga oshirilsa, foydalanuvchiga
dasturning barcha funksiyalarini o‘z ichiga olgan kod beriladi).
Ochiq dasturiy ta’minot ishlab chiqaruvchilari uning keng tarqalishidan
manfaatdor. Bunday dasturiy vositalarga quyidagilar kiradi:
Dasturiy mahsulotlarning yangi tugallanmagan (beta) versiyalari (bu ularni
keng miqyosda sinovdan o‘tkazish imkonini beradi).
Mutlaqo yangi texnologiyalarning bir qismi bo‘lgan dasturiy mahsulotlar (bu
bozorni zabt etishga imkon beradi).
Ilgari chiqarilgan dasturlarga qo‘shimchalar, topilgan xatolarni tuzatish yoki
imkoniyatlarni kengaytirish.
Mavjud qurilmalar uchun yangi yoki takomillashtirilgan drayverlar.
Ammo qaysi dasturiy ta’minotni tanlashingizdan qat’i nazar, barcha dasturiy
ta’minot guruhlari uchun umumiy talablar mavjud:
Litsenzion tozalik (dasturiy ta’minotdan faqat litsenziya shartnomasi
doirasida foydalanishga ruxsat beriladi).
Maslahat va boshqa yordam ko‘rsatish imkoniyati.
|
