Qayta tayyorlash va ularning malakasini oshirishni tashkil etish bosh ilmiy-metodik markazi

“Katta yigirmatalik” mamlakatlarida oliy ta’limga ega bo‘lgan insonlar ulushi - 
40 foizga 
yaqinlashib qoldi, masalan, Rossiya, Kanada, Yaponiya va Janubiy Koreyada 
- 
55 foizdan oshdi
. Ta’limni raqamlashtirish mazkur jarayonni yanada 
tezlashtirmoqda. Yaqin 
50-100 yilda 
butun dunyoda navbatdagi ta’limni rivojlantirish 
drayveri 
bo‘lib qanaqa g‘oya maydonga kelishi kun tartibida turibdi. 
Masalan, o‘rta asrlarda texnologiyalarning almashinuvi 
100
yilda bir marta ro‘y 
bergan bo‘lsa, keyinchalik texnologiyalar va bilimlarning yangilanish davri(sikli) 
50-
20
yilga tushdi, bugungi kunda esa 
3-5
yilni, ba’zi tarmoqlarda esa undan ham qisqa. 
Natijada bugun o‘qishga kirgan talabaning olgan bilimlari biturgunga qadar o‘z 
qiymatini yo‘qotishi mumkin.
Insoniyatning, jamiyatning oliy ta’limga bo‘lgan ehtiyoji o‘zgarish dinamikasi 
quyidagicha: 
- antik jamiyat-0,01%;
- industrialgacha jamiyat-0,05%;
- industrial jamiyat-3%;
- postindustrial jamiyat-20%;
- bilimlar iqtisodiyoti-60%. 
Bozorlar 
globazatsiyasi 
texnologiya 
va 
innovatsiyalarning 
tezlashgan 
kengayishini keltirib chiqarmoqda. Yangi kasblar eskilarining o‘rniga kelmoqda. 
Ishlab chiqarish va xizmat ko‘rsatish sohasida fan sig‘imli jarayonlarning o‘sishi bilan 
har bir kasbdagi kasbiy ko‘nikmalar va bilimlarga bo‘lgan talablar oshib bormoqda.
Yevropa mamlakatlarida qilingan hisob-kitoblar ko‘rsatishicha, o‘quv 
kunlarining 1 foizga ortishi mehnat unumdorligining 3 foizga o‘sishiga, bunda mehnat 
unumdorligining 16 foiz atrofida o‘sishi ta’lim hisobiga ta’minlanadi.
Umumiy ma’noda o‘qitish – bu jarayon, ta’lim esa ushbu jarayonning natijasi.
O‘qitish
– bu qoidaga ko‘ra rasmiy ta’lim bilan, ya’ni maktab(litsey, kollej, OTM 
va h.klar) bilan bog‘liq. 
Ta’lim - bu
qandaydir ma’noda nafaqat rasmiy, shu bilan birga oilaviy(mustaqil) 
o‘qishni ham o‘zida namoyon etadi. 
Ta’lim
– millatning turmush darajasini aniqlovchi, butun jamiyatning sifatini 

shakllantiruvchi muhim omil. 
Fan
- 
inson faoliyatining ijtimoiy tabiatiga xos bo‘lgan maxsus shakllardan biri 
sifatida madaniyatning muhim bir qismi hisoblandi. 
Ma’lumki, ta’lim va fan bir-biri bilan o‘zaro bog‘liqlikda rivojlanishi e’tiborga 
olgan holda t’limning fanga ta’siri oliy ta’limda ilmiy kadrlarni tayyorlash va 
yoshlarda ilmiy faoliyat va olim maqomi to‘g‘risidagi tasavvurlarni shakllantirish 
ifodalansa, fanning ta’limga ta’sirini fanning asoslarini maktab predmetlari doirasida 
o‘rganish hamda universitetlarni ilmiy markazlarga aylantirish sifatida ifodalash 
mumkin. 
Oxirgi yillarda o‘qitish sifatidan ta’lim sifatiga o‘tish g‘oyasi ilgari surilmoqda. 
Uni quyidagi ko‘rinishda ifodalash mumkin: 

Download 26,13 Mb.