42
XXI asr pedagogikasi esa zamonaviy dunyoda bu xislatlarning yetarli
emasligi, endilikda
tafakkurni rivojlantirish, kreativ makon, muhit, kreativ shaxs,
kreativ mahsulot yaratishga bo‘lgan ehtiyoj asosida ish tutish lozimligini
uqtirmoqda.
Xalqaro ekspertlar tomonidan taqdim etilayotgan tadqiqotlarda o‘rta bo‘g‘in
mutaxassislarining
mehnat
bozoridagi
raqobatbardoshligi
va
kreativ
kompetentliligini
oshirish, professional ta’lim jarayonini loyihalashtirishda
“yumshoq” kompetensiyalarni shakllantirishning metodik ta’minotini yaratish
mexanizmlarini takomillashtirish kabi yo‘nalishlarda o‘z aksini topmoqda.
Bir qator nufuzli tadqiqot markazlari o‘z hisobotlarida zamonaviy
professional ta’lim mazmunini “yumshoq” kompetensiyalarni
shakllantirishga
yo‘naltirish va modernizatsiyalash, kompetensiyalarga asoslangan innovatsion
ta’lim muhitini yaratish, yoshlarda nostandart tafakkur
tarzi va kreativlik
xislatlarini shakllantirish zaruratini e’tirof etib, bu jarayonning pedagogik,
metodologik va ilmiy-nazariy asoslarini taqdim etmoqda.
AQShning Garvard universitetida tashkil etilgan “Career Services” markazi
tomonidan malakali mutaxassisning kasbiy kompetentliligini belgilovchi mezonlar
sifatida nostandart tafakkur tarzi, Singapurning Nan’yan
texnologiya universiteti
Biznes maktabida kreativ qobiliyatlar muhim omillar qatorida sanab o‘tilgan.
Kompetentlikka yo‘naltirilgan ta’lim insonning o‘z shaxsiy manfaatlari uchun
ham, jamiyat, davlat manfaatlari uchun olib boradigan faoliyatining asosiy
sohalarida muvaffaqiyatini ta’minlovchi bilimlar va amaliy faoliyat usullarini
kompleks ravishda o‘zlashtirishiga qaratilgan.
Tayanch kompetensiyalar – insonning jamiyatdagi hayotiy faoliyatidagi
dolzarb va perspektiv ahamiyatga ega bo‘lgan turli sohalariga tegishli bo‘lgan
masalalar, bilimlar, amaliy ma’lumotlar va faoliyat usullaridan iborat bo‘lib, ularni
o‘zlashtirish bir tomondan insonning shaxsiy va ijtimoiy
jihatdan muvaffaqiyatli
faoliyatini ta’minlasa, boshqa tomondan, jamiyatning ma’lum bir sifatdagi inson
resurslariga bo‘lgan talablarini qondirishga xizmat qiladi.
43
Xorijiy davlatlar va vatanimiz tadqiqotchilari tomonidan taklif etilayotgan
tayanch, bazaviy, universal kompetensiyalar deb hisoblash mumkin bo‘lgan
kompetensiyalarning turlicha tasniflarida kompetensiyalarning
shunday barqaror
guruhlari yetarli darajada aniqravshan belgilab berildiki, ularni egallamasdan
turib,
inson
zamonaviy
jamiyatda
muvaffaqiyat
bilan,
ziddiyatlarsiz,
qaramaqarshiliklarsiz yashashi va faoliyat ko‘rsatishi mumkin emas. Ularga
quyidagilarni kiritish mumkin:
−
