|
ODDIY BO‘YMODARON (ACHILLEA MILLEFOLIUM L.)
|
| bet | 7/8 | | Sana | 03.12.2023 | | Hajmi | 0,68 Mb. | | #110270 |
Bog'liq Kurs ish Chastota o\'zgartirgich, yaxudiylik, majmua inson huquqlari tayyor, Fanlardan qayta o\'zlashtirish (2), Номенклатура папкалари 2024, obuchenie v belarusi4.3. ODDIY BO‘YMODARON (ACHILLEA MILLEFOLIUM L.)
O‘SIMLIGINI YeTISHTIRISH AGROTEXNIKASI
Bo‘ymodaron o‘simligini O‘zbekiston Respublikasida tarqalgan barcha sug‘oriladigan tuproqlarda (sho‘r yerlardan tashqari) ekib o‘stirish mumkin. Ayniqsa sug‘oriladigan tipik bo‘z tuproqlarda ekilsa yaxshi o‘sadi va rivojlanadi. Undan mo‘l hosil yig‘ib olish mumkin bo‘ladi.
Ko‘p yillik ilmiy kuzatishlar shuni ko‘rsatadiki, yovvoyi holda o‘sadigan bo‘ymodaron o‘simligiga nisbatan, ekib o‘sitiriladiganlari tarkibida biologik faol moddalar ko‘proq to‘planadi va xomashyosini vaqtida yig‘ib olinadi. Undan tashqari ularning ayrim noyob, kamayib ketayotgan turlarini ko‘paytirish imkoniyati paydo bo‘ladi.
Bo‘ymodaron ekiladigan yerlarni kuzda organik va mineral o‘g‘itlar bilan oziqlantirib, 25—27 sm chuqurlikda traktor bilan haydab qo‘yiladi. Bo‘ymodaron ko‘p yillik o‘simlik bo‘lgani uchun uni kech kuzda va erta bahorda ham ekish mumkin. O‘simlikni urug‘idan va vegetativ yo‘l bilan ham ko‘paytiriladi. Ekish davrida eng saralangan urug‘lardan foydalaniladi.
Urug‘ning unib chiqish qobiliyati 90—95% dan kam bo‘lmasligi kerak. Bo‘ymodaron o‘simligini erta bahorda tuproq harorati 14—15°S bo‘lganda jo‘yaklar oralig‘ini 60 sm dan qilib saralangan urug‘ni sabzavot seyalkalarida sepish mumkin. Ekish chuqurligi erta bahorda 1,5—2 sm qilib gektar hisobiga 6—7 kg urug‘ sarflanadi. Kuzda esa ekish chuqurligi 0,5—1,5 sm va urug‘ normasi 8—10 kg dan kam bo‘lmasligi kerak. O‘simlikning urug‘lari bir tekislikda unib chiqishi uchun tuproqda nam yetarli bo‘lishi lozim. Tuproq juda mayin, yer bir tekis molalangan va urug‘ bir xil chuqurlikda ekilishi shart.
Bo‘ymodaron o‘simligini o‘suv davrida ishlov berish avvalo urug‘lar unib chiqqandan keyin boshlanadi. O‘simlik vegetativ yo‘l bilan ko‘paytirilganda uning rivojlanishi uchun yer chuqur qilib haydaladi. Unga ekish bilan birga gektar hisobiga 15—20 kg dan azot o‘g‘iti ham beriladi.
Nihollar tuproq harorati 20°S bo‘lganda yaxshi ildiz ota boshlaydi.
Bo‘ymodaron o‘simligini o‘suv davrida ishlov berish, avvalo urug‘lar unib chiqqandan keyin boshlanadi. O‘simlikning qator oralari yumshatiladi, begona o‘tlardan tozalanadi. Qalin o‘sgan o‘simliklarni siyraklashtirish maqsadida yagana qilinadi va o‘simliklarni yaxshi rivojlanishi uchun imkoniyat yaratiladi.
O‘simlikni yagana qilish bilan birga har 15—20 sm oralig‘idagi uyalarga 1—2 tadan sog‘lom o‘simlik qoldiriladi. Tuproq harorati 20—22°S bo‘lganda urug‘lar 7—8 kunda unib chiqadi. Bo‘ymodaronni yaxshi o‘sishi va rivojlanishi va undan sifatli xomashyo yetishtirish uchun ularni o‘g‘itlash, sug‘orish muddatlarini to‘g‘ri belgilash, zararkunanda va begona o‘tlarga qarshi chora-tadbirlarni yuqori darajada o‘tkazishni tavsiya qilamiz.
O‘simlikni birinchi oziqlantirishni maysalar unib chiqqandan keyin, ya’ni o‘simlik 4—6 chin barg chiqarganda va bo‘yi 5—8 sm ga yetganda qator oralari 5 sm chuqurlikda kultivatsiya qilinib, ishlov beriladi va bir vaqtda gektar hisobiga o‘rtacha 30 kg azot va 20 kg fosfor o‘g‘iti berish bilan boshlanadi. O‘simlik oziqlantirilgandan keyin uning o‘sishi va rivojlanishi tezlashadi.
Ikkinchi oziqlantirish esa shonalash fazasida, sug‘orishdan oldin gektariga 30 kg azot va 30 kg kaliy o‘g‘itini berish bilan boshlanadi. Uning rivojlanishi yanada tezlashadi.
Oxirgi oziqlantirish bo‘ymodaron o‘simligi gulga kirganda amalga oshiriladi va gektar hisobiga 35 kg azot, 30 kg kaliy o‘g‘iti berish bilan tugallanadi. Bo‘ymodaron o‘simligi rivojlanish davrida, ayniqsa gullash fazasida oziqa elementlarni, ayniqsa kaliyni ko‘proq talab qiladi. O‘simlikni oziqlantirish sug‘orishdan oldin amalga oshiriladi. Mavsum davomida o‘simlik ekilgan maydonlarga o‘rtacha gektariga 95 kg azot, 70 kg fosfor, 50 kg kaliy o‘g‘iti berilsa, hosildorligi yuqori bo‘ladi. Birinchi yili 8 marta sug‘orilsa va 5—6 marta o‘simlik oralari kultivatsiya qilinsa hosildorligi yuqori bo‘ladi.
Bo‘ymodaronni ikkinchi va keyingi yillarda erta bahorda o‘simlikni o‘sishi oldidan bir marta kultivatsiya qilinib, azot o‘g‘iti bilan oziqlantiriladi.
Ikkinchi yili o‘simlik bir-biri bilan birlashib o‘g‘itlash va oralariga ishlov berishga imkon bo‘lmay qoladi.
Agrotexnik tadbirlar o‘z vaqtida yuqori saviyada o‘tkazilsa, bo‘ymodarondan 1000—1200 kg xomashyo va 400—500 kg urug‘ yig‘ib olish imkoniyati bo‘ladi.
Bo‘ymodaron o‘simligini sug‘oriladigan yerlarga ekilganda har xil zararkunanda va kasalliklarga chalinishi mumkin. O‘suv davomida un shudring, shiralar, zamburug‘lar va boshqa hasharotlar katta zarar yetkazishlari mumkin.
Kasallikni oldini olish maqsadida 100 litr suvga 250 ml topaz preparatini eritib purkaladi. Un shudring tushgan dalalarni havo harorati yuqori bo‘lgan davrlarda gektariga 30 kg maydalangan oltingugurt bilan changlatish lozim.
Shiralar va zamburug‘larga qarshi „Danadim“, 40% li eritmasi bilan o‘simlikni o‘suv davrida 2 marta purkaladi.
|
| |
