|
Qog’oz ishlab chiqarishning texnologiyasi va sifati Reja
|
| bet | 1/8 | | Sana | 11.12.2023 | | Hajmi | 1,31 Mb. | | #116096 |
Bog'liq 6-Qog\'oz ishlab chiqarishning texnologiyasi va sifati 6-ma’ruza
Qog’oz ishlab chiqarishning texnologiyasi va sifati
Reja
Qog’oz ishlab chiqarishning texnologik sxemasi.
Pergament ishlab chiqarish.
Olovbardosh qog’oz ishlab chiqarish.
Quruq usulda qog’oz ishlab chiqarish.
Qog‘oz ishlab chiqarish tarixi.
Kadimda qog‗oz tabiiy ipakdan, tut daraxti ildizidan, zigir va kanop xamda boshka usimlik tolalaridan olingan. Tut ildizini suvga buktirib, ildizning ustki qalin kismi ajratib tashlab, ichki kismini suv bilan tosh ugirda toqi tolali massa hosil bulgunga kadar maydalaganlar. So‗ng u maxsus katta idishda ko‗p miqdordagi suv bilan suyultirilgan. Suyuk massa tur ustiga kuyilganda suv oqib ketib tur yuzasida qog‗oz katlamini hosil kiluvchi tola koladi. Hosil kilingan qog‗oz katlami turdan mato ustiga olinib pressda siqiladi va quritish uchun osib qo‗yiladi.
Quritilgan qog‗oz katlami maxsus bolga yordamida silliklangan va kerakli ulchamda kesilgan.
Shundan so‗nggina qog‗oz iste‘molga tayyor xisoblangan.
Qog‗oz tayyorlash usulini xitoyliklardan yaponiyaliklar, ulardan koreyslar urgandilar, ulardan so‗ng mongollar va tatarlar bu usuldan keng foydalana boshladilar. Ayniksa VIII asrda Samarkandda paxta va eski lattalardan qog‗oz tayyorlash bu soxani rivojlantirishga katta xissa qo‗shdi. To shu kungacha qog‗oz olish texnologiyasi murakkablashdi, mexanizatsiyalashtirildi, avtomatlashtirildi, lekin asosiy jarayon uzligicha koldi: qog‗oz massasini tayyorlash va qog‗oz kuyish.
Qog‘oz ishlab chiqarishni tarkalishi. Qog‗oz tayyorlash Xitoy davlati tomonidan ko‗p yillar davomida sir saklangan. Xitoyda qog‗oz ishlab chiqarish uzlashtirilgandan 500 yil utgandan keyingina, bu soxa Yaponiyaga yetib kelgan. 611 yilda Yaponiyaliklar Xitoyliklarga nisbatan boshkacha usulda qog‗ozni tayyorlashni boshladilar.
751 yilda Samarkandda qog‗oz fabrikasi ishga tushirilgan. Yaponiya va Xitoyda kullaniladigan usimlik xom-ashyosi Samarkandda bulmaganligi sababli, bu yerda qog‗oz ishlab chiqarish uchun eski matolardan foydalanilgan. Latta-puttalar iflosliklardan tozalanib, navlarga ajratilgan, lenta kurinishida kesilgan, kaynatilgan va yuvilgan. Shundan so‗ng ular tolalarga ajratilgan, tolali suspenziyalar tayyorlangan va ulardan oddiy usulda qog‗oz kuyilgan.
|
| |
