|
Oriental Renaissance: InnovativeBog'liq qoloq-mamlakatlarni-inqirozdan-chiqish-va-rivojlanishning-zaruriy-yo-llariOriental Renaissance: Innovative,
educational, natural and social sciences
VOLUME 1 | ISSUE 10
ISSN 2181-1784
Scientific Journal Impact Factor SJIF 2021: 5.423
1169
w
www.oriens.uz
November
2021
mahsulotlarni sotib olish imkoniyatlarini keskin shakllantiradi. Fermerlarni
kamsituvchi va qishloq xo‘jaligi narxlarini pasaytirish orqali arzon shahar oziq-
ovqatlarini yaratishga intiladigan siyosat, ayniqsa, kambag‘allarning asosiy qismi
qishloqda bo‘lgan joylarda qashshoqlikning oshishiga olib kelishi mumkin. Qishloq
xo‘jaligi mahsulotlari narxlarining pastligi qishloq aholisi daromadlarini, shuningdek,
oziq-ovqat va qishloq xo‘jaligi mahsulotlarini ishlab chiqarish va etkazib berishni
pasaytiradi. Shahar kambag‘allari qishloq kambag‘allaridan ko‘ra siyosiy jihatdan
kuchliroqdir, ayniqsa poytaxt shaharlarida bo‘lgani kabi. 1789 yilgi Frantsiya
inqilobining muhim hissasi non narxining ikki baravar oshishi bo‘ldi va shahar oziq-
ovqat noroziliklari hukumatlar uchun jiddiy xavf tug‘dirishda davom etdi
8
. Ko‘pgina
rivojlanayotgan mamlakatlarda fermerlar o‘z mahsulotlari narxini sun’iy ravishda
past darajada ushlab turadigan narxlarni nazorat qilish yoki eksportni cheklash orqali
kamsitilgan bo‘lsa-da, ko‘plab rivojlangan iqtisodiyotlarda, xususan, AQSh, Yevropa
Ittifoqi va Yaponiyada, ayrim guruhlarda fermerlar kamsitiladi, fermerlar favqulodda
himoyalangan mavqeiga erishadilar, importni cheklovchi tarif toʻsiqlari va kvotalar
ishlab chiqarish, ishlab chiqarish subsidiyalari, soliq imtiyozlari va boshqa imtiyozlar
bilan bir qatorda iqtisodiyoti rivojlangan mamlakatlarda isteʼmolchilar va soliq
toʻlovchilar hisobidan imtiyozli fermerlarning kichik guruhiga foyda keltiradi. Bu
o‘zlari raqobatbardosh bo‘lgan mahsulotlarni eksport qila olmaydigan
rivojlanayotgan mamlakatlardagi fermerlarning istiqbollarini tubdan buzadi.
Shuningdek, bu mahsulotlar narxining jahon bozorlarida o‘zgaruvchanligini keltirib
chiqaradi. Shunday ekan qoloq mamlakatlar rivojlangan mamlakatlar bilan emas
rivojlanayotgan mamlakatlar bilan aloqalarni o‘rnatishi zarur. Sababi rivojlangan
mamlakatlarda mahsulotlar va xizmatlarning narxi optimal(ya’ni narxning ma’lum
bir davrda oshib borish o‘rniga tushib boradi) darajaga ega chunki bozorda sifatli
mahsulotlar bilan to‘yingan bo‘ladi. Rivojlanayotgan mamlakatlarda esa barcha
e’tibor mahsulot hajmiga e’tibor beriladi va narx esa tezda ko‘tarila boshlaydi. Bu esa
hozirgi zamonaviy dunyoda yangicha nazariyalarning shakllanishi va yangicha
siyosiy jarayonlar, neyroiqtisodiyot, innovatsion iqtisodiyot tizimlarining vujudga
kelishi eski qarashlarni bir chetga surib qo‘ymoqda. “Bunga sabab nimada va Qoloq
mamlakatlar uchun bu qanday foyda beradi?” degan savol albatta bo‘ladi.
Kelajakdagi suniy intelekt dunyosida murakkab iqtisodiy jarayonlar sodir bo‘lishi,
dunyoda intelektual mahsulotning tijoratlashuvi fan va texnika rolining tubdan
o‘zgarishi sababli har bir davlat bozor sharoitlarida ilmiy-texnik va innovatsion
8
Международные стратегии экономического развития: Учеб. пособие / Под ред. Ю.В.Макогона.- К.: Знаня,
2007
|
| |
