|
Oriental Renaissance: InnovativeBog'liq qoloq-mamlakatlarni-inqirozdan-chiqish-va-rivojlanishning-zaruriy-yo-llariOriental Renaissance: Innovative,
educational, natural and social sciences
VOLUME 1 | ISSUE 10
ISSN 2181-1784
Scientific Journal Impact Factor SJIF 2021: 5.423
1171
w
www.oriens.uz
November
2021
konvergentsiyani
nima
bilan
izohlash
mumkin? Axir,
orqada
qolganlar
yetakchilardan tezroq o‘sishi kerak emasmi, agar ular boshqalarga taqlid qilishlari
kerak bo‘lsa, hatto eskirgan texnologiyalardan ham sakrab o‘tib ketsalar? Nega ular
shuncha vaqt davomida tezroq o‘smadi va nega endi shunday qilishyapti? Nega endi
ba’zi davlatlar bir-biriga yaqinlashmoqda, boshqalari esa ajralishda davom etmoqda?
Bu savollarga javoblar ko‘p bo‘lishi mumkin. Ammo men mumkin bo‘lgan
tushuntirishni aytib o‘tmoqchiman, agar bu haqiqat bo‘lsa, bugungi kunda rivojlanish
strategiyalari barcha mamlakatlar uchun muhim ahamiyatga ega. So‘nggi ikki asrdagi
iqtisodiy kengayish nima va qanday qilish mumkinligi haqidagi bilimlarning
portlashiga asoslangan. To‘g‘ri metafora Scrabble o‘yinidir: tovar va xizmatlar ishlab
chiqarish imkoniyatlarini - kirishlar, texnologiyalar va vazifalarni birlashtirish orqali
yaratiladi - xuddi so‘zlar harflarni birlashtirish orqali yaratilgan. Ko‘proq
imkoniyatlarga ega bo‘lgan mamlakatlar ko‘proq turli va murakkab mahsulotlarni
yaratishi mumkin, xuddi ko‘proq harflarga ega bo‘lgan Scrabble o‘yinchisi ko‘proq
va uzunroq so‘zlarni yaratishi mumkin. Agar biror mamlakatda harf bo‘lmasa, u
ishlatadigan so‘zlarni yasay olmaydi. Bundan tashqari, mamlakatda qanchalik ko‘p
harflar bo‘lsa, u sotib olgan har qanday qo‘shimcha harfdan foydalanish soni
shunchalik ko‘p bo‘ladi. Bu buyuk divergensiyaning markazida joylashgan tinchlik
tuzog‘iga olib keladi . Kam “harf”lari boʻlgan mamlakatlarda koʻproq harf toʻplash
uchun ragʻbat yoʻq, chunki ular qoʻshimcha harflar bilan koʻp ish qila olmaydi.
Masalan; agar sizda televizor boʻlmasa, siz televizorning masofadan boshqarish
pultiga ega boʻlishni xohlamaysiz, agar telekoʻrsatuv kompaniyasini ham
xohlamaysiz sizning potentsial mijozlaringiz elektr energiyasidan mahrum bo‘ladi.
Bu siyosiy tuzoq alifbo qanchalik uzun bo‘lsa va so‘zlar qanchalik uzun bo‘lsa,
chuqurroq bo‘ladi. So‘nggi ikki asrda texnologiyalar - harflar va ular yordamida
amalga oshirilishi mumkin bo‘lgan tovarlar va xizmatlarning murakkabligida portlash
kuzatildi. Bu portlash siyosiy o‘yinlarni chetlab o‘tib, qoloq mamlakatlarda iqtisodiy
taraqqiyot uchun ham zamin yarataoldi. Shunday qilib, texniklar texnikaga ega
bo‘lishadi, ortda qolganlar esa orqada qolishadi. Qoloq mamlakatlarda innovatsion
iqtisodiyotni rivojlantirish jarayonini quyidagi sxema ko‘rinishida aks ettirish
mumkin
11
:
bu yerda, Ft-fundamental tadqiqot; At-amaliy tadqiqot; I-ishlanmalar; L-
loyihalashtirish; Q-qurilish; O‘-o‘zlashtirish; Si-sanoat ishlab chiqarishi; M-
marketing; S-sotuv.
11
X.M.Abdusattorova Innovatsiya strategiyasi o‘quv qo‘llanma.-T.: TDIU, 2011
|
| |
