|
Rajamurodov z. T., Rajabov a. I. Odam va hayvonlar fiziologiyasi
Pdf ko'rish
|
| bet | 146/318 | | Sana | 23.05.2024 | | Hajmi | 14,15 Mb. | | #251148 |
Bog'liq G‘ofurov A.T., Fayzullayev S.S. Genetika va evolyutsion ta’limotOQSILLAR
Oqsillaming tabiati va ularning fiziologik ahamiyati. Oqsillar, yoki
proteinlar - murakkab, aminokislotalardan tashkil topgan yuqori moleku-
lali organik birikmalardir. Ular hayvonlar va o'simliklar organizmidagi
barcha to‘qima va hujayralaming bosh, muhim qismini tashkil etadi, ya’ni
ularsiz hayotiy muhim fiziologik jarayonlar bajaralishi mumkin emas.
Oqsillar o'zlarining tarkibi va xususiyatlari bilan turli hayvonlarda va
o‘simliklar organizmida va hattoki bitta organizmning o ‘zidagi turli
hujayra va to'qimalarda ham turlicha boiadi. Turli molekulyar tarkibga
ega boigan oqsillar suvda va suvli tuz eritmalarida turlicha eriydi, ammo
organik eritmalarda esa u erimaydi. Oqsil molekulasida kislotali va asosli
guruhlari bolganligi sababli ular neytral reaksiyaga ega.
Oqsillar barcha kimyoviy moddalar bilan xilma-xil birikmalar hosil
qiladi, bu esa ulami organizmda kechadigan va barcha hayotiy hodisalami
namoyon bolishini ko‘rsatuvchi hamda uning zararli ta’sirlardan himoya
qilishdagi kimyoviy reaksiyalami amalga oshishida muhim ahamiyatni
ta’min etadi. Oqsillar, fermentlar, antitanalar, gemoglobin, mioglobin,
ko‘pgina garmonlami tarkibiy qismini tashkil etadi va vitaminlar bilan
murakkab komplekslar hosil qiladi.
Oqsillar
organizmda
yog‘lar
va
uglevodlar
bilan
birikib
parchalanishida yog‘lar va uglevodlarga aylanishi mumkin. Hayvon
organizmida ular faqat aminokislotalardan va ulaming komplekslari -
polipeptidlardan sintezlanadi, lekin anorganik birikmalar, yogiar va
uglevodlardan sintezlanmaydi. Organizmdan tashqarida juda ko‘plab past
molekulali biologik faol oqsilli moddalar organizmda boigan va ular bilan
juda o ‘xshash boigan, masalan, ayrim gormonlar sintez qilib olingan.
208
32-rasm. Oqsillaming biologik funksiyalari.
|
| |
