Muhokama va natijalar
Keling endi sun’iy intellekt qo‘llanilayotgan sohalarni ko‘rib chiqamiz. Sun’iy
intellekt tizimlari ishtirok etayotgan sohalar kosmik kemalarni qurish, sanoatda metall
va yog‘ochlarga ishlov berish, oziq-ovqat va yengil sanoat, yoqilg‘i sanoati,
mashinasozlik, transport va xizmat ko‘rastish sohasi, turizmni qo‘llab-quvvatlash
sohasi va yana boshqa ko‘plab sohalarni misol keltirishimiz mumkin.
Transport sohasida uchuvchisiz transport vositalarini ko‘rishimiz mumkin.
Uchuvchisiz apparatlarga kundan-kunga qiziqish ortib bormoqda. Uchuvchisiz apparat
yer bilan ikki tamonlama aloqaga ega bo‘lgan radioperidatchik orqali bog‘langan.
Qurilma GPS datchik yordamida fazoda orintir oladi va shu bilan birgalikda
qurilmaning bosh qismida biometrik sensorlar mavjud bo’lib ular tezlikni, balandlikni
va tezlanishni o‘lchab borishadi [5].
Ya’ni bunda yerdan aloqani uzmagan holda barcha ma’lumotlarni yetkazib
turadi. Bu esa yerdan turib uchuvchisiz apparatni boshqarish imkonini beradi. Ayniqsa
bu kabi apparatlar inson hayoti uchun xavfli bo‘lgan makonlarni ko’rish, o‘rganish va
198
SUN’IY INTELLEKT
“RAQAMLI IQTISODIYOT” ILMIY
-ELEKTRON JURNALI | 5-SON
WWW.INFOCOM.UZ
tadqiq etishda juda yaxshi samara beradi. Kerakli ma’lumotlarni olgan boshqaruvchi
apparatni o‘z maqsadiga ko‘ra topshiriqni almashtirishi yoki vazifani yakunlashga
buyruq berish imkoniga ega bo‘ladi. Bu esa vazifaning to‘la va o‘z vaqtida bajarilishini
ta’minlasda muhim omildir. Shuningdek qishloq xo‘jaligida ham sun’iy intellektni
qo‘llash bir qancha muommolarni bartaraf etish yo‘li hisoblanadi. Masalan, fermerlar
yovvoyi o‘tlarga qarshi kurashishda ishchi kuchidan ma’lum bir haq evaziga
foydalanganlar. Bu an’anaviy usul ko‘p vaqt va mehnat talab etar edi. samaradorligi
ham uncha yuqori bo‘lmasdan, yaxshi natija olish mushkul hisoblangan.
Ammo sun’iy intellektning paydo bo’lishi fermerlar uchun avtomatik begona
o‘tlardan tozalash deb nomlanuvchi yana bir yo‘nalishni ochib berdi. Avtomatik
o‘tlarni tozalashda robotlar va AI mashinalar ishlaydi. Bu lazer nurlari yordamida
amalga oshiriladi [6]. Bunda robotlar dala maydonini o‘rganib chiqadilar, o‘z
dasturlariga kiritilgan begona o‘tlarni aniqlaydilar. So‘ngra lazerlarga ushbu begona
o‘tni yo‘q qilishga buyuradi. Bu tariqa ishlash fermerlarga ancha qulay bo‘lib,
hosildorlik oshishi, raqobatchilarini ortda qoldirish, ish jarayonida yuqori darajali
texnologiyalar asosida rejali olib borish imkoni beradi.
Fermerlar uchun azaldan eng asosiy muommolardan biri bo‘lgan zararkunanda
hashoratlarga qarshi kurashishda ham sun’iy intelekt katta yordam beradi. Zararli
hashoratlarga qarshi qo‘llaniladigan turli xil dori vositalarini qo‘llash amaliyotlari
inson uchun ancha xavfli bo’lib, uning sog‘ligiga ziyon yetkazib qo‘yish ehtimoli
katta.Shu boisdan, ularni inson sog‘ligiga shikast yetkazmasdan qo‘llashda sun’iy
intellekt katta yordam beradi.
Uchuvchisiz apparatlar yordamida zararli hashoratlarga qarshi dori vositalarini
sepish hashoratlarni sezilarli darajada yo‘q qilishi mumkin. Bunda inson uchuvchisiz
apparatni boshqarish imkoniga ega bo‘lib, xarita yordamida hududini zararli
hashoratlardan tozalashni nazorat qilib, tegishli buyruqlarni berib topshiriqlarni
o‘zgartirishi, vazifaning vaqtini o‘zi belgilash imkoni mavjuddir. Fermerlar uchun bu
juda katta yutuq bo‘lib, soha rivojida muhim rol o‘ynaydi, ishlab chiqarishda sarf-
xarajatlarni sezilarli darajada kamaytirishga yordam beradi Uchuvchisiz aqlli qishloq
xo‘jaligi texnikasi mahsulotlari, dastur ssenariylari tuproqni tayyorlash, ekish,
o‘simliklarni himoya qilish, o‘rim-yig‘im va dala operatsiyalari ostida somoni
qaytarishning beshta asosiy jarayonni qamrab oladi [7]. Bu degani tuproqni ekin turiga
qarab tayyorlashdan boshlab to yig‘im-terim mavsumigacha bo‘lgan davr davomida
sun’iy intelektdan foydalanilishini anglatadi. Qaysidir ma’noda qishloq xo‘jaligida
ishlarning o‘z vaqtida va yaxshi natijalarga erishishi sun’iy intellektning
imkoniyatlariga bog‘liq bo‘lib qolmoqda.
Taraqqiyot bir joyda to‘xtab turmaganidek, sun’iy intellektdan foydalanishda
yangi sohalarda sinab ko‘rish ishlari davom etmoqda. Shu sohalardan biri turizmdir.
Hammaga ma’lumki, so‘nggi yillarda har bir davlat katta e’tibor qaratayotgan
|
