104
haqiqatga o‘xshash dekoderlash hosil bo‘lsin. Afsuski, blok-
ning uzunligi oshishi bilan jadval hajmi eksponensial o‘sib
boradi, shu tufayli uzun kodlar uchun dekorderlash jadvali-
dan foydalanish maqsadga muvofiq emas. Ammo,
dekoder-
lash jadvali blokli kodlarning muhim xususiyatlarini aniqlash
uchun ko‘pincha foydali bo‘ladi.
Karrali xatolarni tuzatish imkonini beruvchi va xato bel-
gilarning paydo bo‘lishlari chastotaning sezilarli kamayishiga
olib keluvchi kodlashtirishning nisbatan ko‘p sodda
usullari
mavjud. Bunday kodlar zamonaviy yarimo‘tkazgichli qurilma-
lar asosida tuziladi va nisbatan oddiy dekodirlanadi. Masalan,
50% keragidan ortiq belgilarga ega bo‘lgan va to‘rtta tasodifiy
xatolarni tuzatishga imkon beruvchi 40 uzunlikdagi blokli kod
mavjud. 6.8-rasmda ko‘rsatilganidek R
e
=0,01 da ushbu kodga
kam blok xatosi ehtimolligiga ega. Agar bu yetarli bo‘lmasa,
ko‘p sonli xatolarni tuzatish uchun yo keragidan ortiqlikni
oshirish lozim yoki katta uzunlikdagi blokli kodlarga o‘tish
va katta o‘rtachalashtirish hisobiga yutuq olish. Har
bir ho-
latda yuzaga keladigan qo‘shimcha xarajatlarni e’tiborga olish
zarur. Ammo har ikkala ko‘rsatilgan imkoniyatlar bo‘lishi va
amaliy mos keluvchi muqobillik (alternativa)ni taqdim qilish-
lari mumkin.
Xulosa qilib qayd qilishimiz mumkinki, 6.6-rasmda
tasvir-
langan egri chiziqlar shakli shunday max va min qilish im-
konini beradiki, agar blokdagi xato belgilar (bizning holatda
t/n 0.01 dan birozgina yuqori) qayd
qilingan qismini tuzatuv-
chi sxema mavjud bo‘lsa, unda blok uzunligini yetarli daraja-
da katta tanlab, xatolar qismini shuncha kamaytirish mumkin.
Afsuski, bu juda qiyin vazifadir. Sxemali yechimlarning o‘sib
borishdagina t/n doimiy munosabatni ta’minlashi mumkin.
Shunday qilib, blokning katta uzunligida foydali xabarlar qis-
mining juda kam bo‘lganligi sababli samaradorlikni yo‘qotish
yuzaga keladi.
105
6.8-rasm. Asosiy ko‘rsatkichlar.
Shuningdek, mavzuni chuqurroq o‘rganish uchun foydalanish
mumkin bo‘lgan ko‘p sonli axborotlar
manbalariga havolalar ham
berilgan.
