148
mashhur Daniya olimi A.K. Erlang nomi bilan ataluvchi Erlang kat-
taligida o‘lchanadi. Shuni ta’kidlash zarur, aloqa kanalidagi yukla-
nish u va T xarakteristikalarni odatda tizimning eng katta yuklangan
intervalida baholashadi, ya’ni pik soatlarda aniqlashadi.
Tayinlangan vaqt mobaynidagi chaqiriqlar t diskret tasodi-
fiy kattalik bo‘lib Puasson taqsimlanishi bilan odatda tushun-
tiriladi: bu yerda t vaqt ichida kelib tushuvchi chaqiriqlarning
k ehtimolligidir. Aloqa seansining davomliligi (bitta kanalning
bandligi) t uzluksiz tasodifiy kattalikdir va uning ehtimollik
zichligi ekspo nensial ko‘rinishda qabul qilinadi (T – o‘rtacha
qiymati).
Yangi chaqiriq tushish paytigacha bo‘sh kanallarga ega bo‘lgan
tizimning qanday o‘zini olib borishiga qarab uchta quyidagi mo-
dellarga ajratiladi:
• kutish vaqti cheklangan tizim (Erlang modeli A) bo‘sh kanal
bo‘lmagan holatda chaqiriq navbatga qo‘yiladi va tayinlangan
vaqt o‘tishida, agar shu vaqt davomida band bo‘lgan kanallar-
ning birortasi bo‘shamasa, inkor (annulyatsiya) qilinadi;
• rad qilishli tizimlar, ya’ni bo‘sh kanallar bo‘lmagan holatda
chaqiriqlar bekor qilinadi;
• kutish tizimlar, ya’ni chaqiriqlar navbatga qo‘yiladi va kanal
bo‘shashini uzoq vaqt kutadi (Erlang modeli S).
Sistemadan foydalanishga rad qilishning ehtimolligini aniqlash
bo‘yicha fomulalar mavjud. Ammo lekin ular juda katta va foyda-
lanilmaydi. Amalda aloqa kanali tizimi uchun berilgan blokirov-
ka ehtimolligida mumkin bo‘lgan yuklanishni Erlangda hisoblash
maqsadida ularni grafik shaklida yoki jadval ko‘ri nishda taalluqli
texnik adabiyotlarda berilgan ma’lumot ishlatiladi.
