YO`RIQLI TEXNOLOGIK XARITA
Kasb kodi va nomi: 3.52.01.01.Raqamli multimediya axborotlarni qayta ishlash va
yaratish ustasi
O’quv amaliyot nom: Raqamli multimediya axborotlarini nashr qilish
Mavzu: Web saytlar yaratish uchun dasturiy ta`minotni o`rnatish
Amaliy masg’ulot maqsadi: O’quvchilarda amaliy ish bajarish ko’nikmalarini
shakllantirish
Bajariladig
an ishlar
mazmuni
Moslamalar,
asboblar va
uskunalar
Eskizlar,chizmalar,
rasmlar
Bajarish tartibi
I
II
III
IV
1.Kompyuter
va
internet
tarmog’ida
Web
sayt
o’rnatish.
Kompyuter,
noutbuk,
proektor
WEB saytlar yaratish
uchun ma`lumot
berildi
va sayt yaratildi.
-Google
brauzeriga
kiradi
va
qidiruv
tugmasiga WIX.com deb
yozadi
-sayt
kanstruktor
oynasini ochadi
-konstruktorga
o’tadi
keyin
boshlash
menyusiga kiradi.
2.Kompyuter
va
internet
tarmog’ida
dasturiy
ta’minot
o’rnatish.
Kompyuter,
noutbuk,
proektor
WEB
sayt
yaratish
maqsadida
dasturiy
ta`minot o`rnatish
-ro’yxatdan
o’tadi
buning uchun e. mail
pochta va yangi login
parol tanlaydi
-
Google
akkauntini
tanlaydi va ro’yxatdan
o’tishda tezroq amalga
oshadi.
-ro’yxatdan
o’tgandan
so’ng
bosh
oyna
ochiladi.
-
va
yana boshlash
tugmasini bosadi
3.Kompyuter
va
internet
tarmog’ida
Web
saytda
o’z
shaxsiy
saytini
yaratish.
Kompyuter,
noutbuk,
proektor
-bu
yerda bizga internet
magazin,
partfole
va
boshqalar taqdim etiladi
saytimizni
yuritish
uchun bizga kerakligini
tanlab oladi.
-tanlangan saytga nom
beradi.
-saytda
kerakli
funksiyalarni qoshadi.
-saytni
avtomatik tarzda
Wixning
suniy
intelektiga ulaydi.
4.Kompyuter
va
internet
tarmog’i
Kompyuter,
noutbuk,
proektor
-saytga domen olinadi.
- logatip tanlab qoyiladi.
-o`ziga
mos
bo`lgan
ranglarni tanlaydi.
-saytdagi o’ziga mos
dizaynini tanlaydi.
-sozlash tugmasini bosib
saytni taxrirlaydi
27-Mavzu: Web saytlar yaratish uchun dasturiy ta`minotni o`rnatish
Reja:
1.WEB
sayt haqida ma`lumot
2
Web
saytining dasturiy
tamitnoti
3
Web saytini yaratish.
Web-texnologiyaning
(Internet-texnologiya)
Web-dizayn
qismini o’rganishni
razmetkali til tasnifi bilan boshlaymiz.
Maxsus til mavjud bo’lib,
bu til yordamida matnlar
, grafik ma’lumotlar
Web-sahifa
hujjatga joylashtiriladi va bu hujjatni barcha kompyuterda ko’rish imkoniyati
mavjuddir. Bunday maxsus tillar razmetkali tillar deb ataladi. Ularning asosiy vazifasi -
Web-sahifaga “ma’lumotlarni joylashtirish” va ular orasidagi aloqani (gipersaloqalar)
ta’minlashdan iborat.
Razmetkali
tillar
quyidagilarni
o’z
ichiga
oladi:
HTML (HyperText Markup Language)
Dastlab World Wide Web tizimi matnli ma’lumotlarni va HTML hujjatlarni ko’rishga
mo’ljallangan, matnni taxrirlovchi tilga o’xshash tizim bo’lgan. Ayni damda HTML tili
WWW daga eng ommabop tillardan biri hisoblanadi. HTML tilida yozilgan
ma’lumotlar o’z ichiga matn fayllar, grafik ma’lumotlar va boshqalarni oladi.
Hujjatlar orasidagi aloqani ta’minlash va ma’lumotlarni formatlash vositalari teg (tag)
deb ataluvchi vosita orqali amalga oshiriladi.
Web-sahifaning matn va teglari aralash ravishda HTML-hujjat
deb ataluvchi faylining
ichiga joylashtiriladi. Qanday tegni qo’llaganingizga qarab brauzer oynasida
ma’lumotlar turlicha ko’rinadi. HTML hujjatga ma’lumotlarni joylashtirish va tahrirlash
uchun
yuzlab
teglar
mavjud.
Masalan,
va
teglari abzastni tashkil etadi,
va juft teglari esa, matnni yozma (kursiv) holda ko’rsatish
uchun qo’llaniladi. Shu bilan birga gipermatnli SSIlkalar teglari ham mavjud. Ushbu
elementlar foydalanuvchiga gipermatn ustiga sichqoncha kursori bosilganda boshqa
hujjatga bog’lanish imkonini beradi. Butunjaxon o’rgimchak to’rining asosiy va HTML
ning tarkibiy qismini gipermatnlar va gipermurojaatlar tashkil etadi.
Maxsus
komandalar yordamida matnning ma’lum qismi shunday ajratiladiki, natijada o’sha
matn ustiga sichqon tugmasi bosilsa boshqa matn yoki saxifa ochiladi. Bundan tashqari
multimediya vositalarining ishlab ketishi yoki bo’lmasa, ma’lumotni diskda saqlash
taklifi ham berilishi mumkin.
Quyida biz HTML tilida tuzilgan dastur kodi bilan tanishib chiqamiz(4-rasm):
Bu dasturni ishga tushirish natijasida quyidagi oyna ochiladi(5-rasm):
Gipermatn yoki gipermurojaat biror bir tasvirga ham qo’yilishi mumkinki uning ustiga
bosilganda ham yuqorida aytilgan holatlar ro’y berishi mumkin.
Har bir Web-saxifa o’zida bir nechta gipermatn yoki gipermurojaatlarni mujassam etishi
mumkin.
Gipermurojaatlar Web-saytlar bo’ylab xarakatning asosi xisoblanadi. Murojaatni
tanlaganda foydalanuvchi brauzer oynasiga yuklanuvchi
yoki yordamchi programmani
ishga tushuruvchi URL bilan bog’langan adresga «tushib» qoladi. Ba’zan gipermurojaat
natijasi e-mail yoki FTP serverga yo’llanma beruvchi yangi Web-saxifani ochilishiga
olib keladi.Foydalanuvchi murojaatni tanlab olishi uchun Web-dizayner uni yaratishi
kerak.
Gipermurojaat yaratish uchun (anchor, yakor) elementidan foydalaniladi. U o’zida
yo’llanma beruvchi URL adresni ko’rsatuvchi href atributi bilan to’ldiriladi.
Shuning
uchun gipermurojaatni yaratish uchun URL adresni aniqlab olish kerak.
Gipermurojaat yaratish uchun (anchor, yakor) elementidan foydalaniladi. U o’zida
yo’llanma beruvchi URL adresni ko’rsatuvchi href atributi bilan to’ldiriladi. Shuning
uchun gipermurojaatni yaratish uchun URL adresni aniqlab olish kerak.
Gipermurojaatni yaratishda agar Internetdagi xizmat yoki adresdan foydalanmoqchi
bo’lsak albatta uning to’liq adresini ko’rsatish shart. Agar o’zimizda bor bo’lgan Web-
saxifalardan gipermurojatlar yaratmoqchi bo’lsak ba’zi bir ishni osonlashtiruvchi
xolatlar mavjud
(1) ning adresi : "Service/service.HTML"
Asosiy
papkadan
ixtiyoriy
ichki
papkadagi
veb-saxifaga
murojaat
:
"Papka_nomi/fayl_nomi.HTML" ko’rinishda beriladi.
(2) ning adresi : "../index.HTML"
Ixtiyoriy ichki papkadan asosiy papkadagi asosiy Web-saxifaga murojaat:
"../asosiy_fayl.HTML" ko’rinishda beriladi.
(3)ning adresi : "Tovar2.HTML"
Bir papkadagi veb-saxifalardan bir-biriga murojaat : "fayl_nomi.HTML" ko’rinishda
beriladi
Internet xizmatlarining ko’pchiligiga dostup (ruxsat, yo’l) adresastiya sxemasi (URL)
yordamida qiziqtirilgan ixtiyoriy hujjatni topish imkoniyatini beradi.
Har bir tur
boshqasidan farq qiluvchi o’zining format adresiga ega.
URL dan foydalanib, Web-brauzerlar yordamida ixtiyoriy hujjat va xizmatlarga dostup
olish
mumkin.
URL
quyidagi
tartibda
yoziladi:
