|
-jadval
O‘zbekistonda eksport va importning tovar tarkibi.(mln.AQSH dollari)
|
| bet | 7/8 | | Sana | 10.09.2024 | | Hajmi | 128,91 Kb. | | #270767 |
Bog'liq Kurs ishi 2024 Qobiljonov sh2-jadval
O‘zbekistonda eksport va importning tovar tarkibi.(mln.AQSH dollari)
O‘zbekistonning tashqi savdo aylanmasi 2022-yilda 50,01 milliard AQSH dollarini tashkil etib, o‘tgan yilga nisbatan 7,84 milliard dollarga yoki 18,6 foizga o‘sdi. Bu haqda Prezident huzuridagi Statistika agentligi maʼlumotlaridan kelib chiqadi.Yil davomida eksport 15,9 foizga o'sdi - 19,31 milliard dollarga, import - 30,67 milliard dollarga (+20,4 foiz). Tashqi savdo taqchilligi 11,39 milliard dollardan oshdi, bu 2021-yilga nisbatan 28,7 foizga (-8,85 milliard dollar) ko‘pdir. Agar oltin eksporti va xizmatlarning ijobiy saldosi bo'lmaganida, bundan ham yuqori bo'lar edi.O‘zbekistondan oltin eksporti davom etdi va 2022-yil dekabr oyida 582,7 million dollarni tashkil etdi. Oltin eksport tarkibida sanoat tovarlari (23%, 4.44 mlrd.dollar), xizmatlar (20,5%, 3,96 mlrd.dollar) uchinchi o'ringa tushib ketganidan keyin ikkinchi o'rinni egalladi (21,3% yoki 4,11 mlrd. dollar). Qiymat jihatidan oltinni hisobga olmaganda eksport 21,1 foizga oshib, 15,2 mlrd.dollar Bunga, asosan, to‘qimachilik mahsulotlari –– 3,18 milliard dollargacha (+8,6 foiz), sabzavot va mevalar – 1,15 milliard dollar (+19,7 foiz), gaz – 910,9 million dollar (+25,4 foiz), neft va neft mahsulotlari sotish hajmining o‘sishi hisobiga erishildi. –– 168,1 million dollar (2,1 barobar), o'g'itlar –– 409,9 million dollar (+18,3 foiz), don mahsulotlari - 357,7 million dollar (+19,7 foiz) sotish hajmining o‘sishi hisobiga erishildi.Energiya ishlab chiqaruvchi mashina va uskunalar eksporti 5,1 barobar (172,9 million dollar) va sanoat uchun maxsus bo‘lmagan mashina va uskunalar, mashina qismlari 2,8 barobar (81,6 million dollar), shuningdek, tamaki va tamaki mahsulotlari eksportining o‘sishini alohida qayd etish joiz. mahsulotlar –– 3,7 baravar (66,7 million dollar) va ichimliklar –– 2,4 baravar (44,4 million dollar) ni tashkil etdi. Importga kelsak, oziq-ovqat yetkazib berish yuqori darajada qolmoqda: don va undan tayyorlangan mahsulotlar – 1,07 milliard dollar (+28,9 foiz), turli oziq-ovqat mahsulotlari va dori vositalari – 477,8 million dollar (+67,6 foiz), shakar, shakar mahsulotlari va asal – 558,9 million dollar. (+52,9%), go‘sht va go‘sht mahsulotlari – 318,3 mln dollar (+69,8%) ga yetdi.Shuningdek, neft va neft mahsulotlari importi – 1,27 mlrd dollar (+9,8%), ko‘mir, koks va briketlar – 121,8 mln dollar, gaz – 281,9 mln dollar (+82,5%) o‘sdi, elektr energiyasi yetkazib berish esa 121,9 mln dollarga (-20,2%) pasaydi. Tibbiyot va farmatsevtika mahsulotlari 1,6 mlrd dollarga (+0,1%), plastmassa — 836,6 mln dollarga (+35,4%), temir va po‘lat — 2,51 mlrd dollarga (+20,2%), avtomobillar — 2,13 mlrd dollarga (+13,9%), efir moylari, qatronlar va parfyumeriya, hojatxona preparatlari, jilo va yuvish vositalari - 363,5 million dollar (+19%), metall buyumlar - 730,8 million dollar (+26,5%), to'qimachilik iplari, gazlama va tayyor mahsulotlar - 730,8 million dollar (26,5%), qog'oz, karton va qog'oz mahsulotlari - 466,1 (+26,1%) ni tashkil etdi. Mamlakatdagi aholi jon boshiga to‘g‘ri keluvchi eksport hajmi uning iqtisodiyotining «ochiqligi» darajasini ifodalaydi. Eksport salohiyati (eksport imkoniyatlari) – mazkur mamlakat tomonidan ishlab chiqarilgan mahsulotning o‘z iqtisodiyoti manfaatlariga putur yetkazmagan holda jahon bozorida sotishi mumkin bo‘lgan qismi.Tovarlar eksporti va importi summasi tashqi savdo aylanmasi yoki tashqi tovar aylanmasini tashkil etadi.
Xulosa
Rivojlanib borayotgan bozor munosabatlari o'zining taraqqiyoti davomida globallashuv hayot sur’atlarning tezlashishi bilan bog’liq jarayondir. Globallashuv turli mamlakatlar iqtisodi, madaniyati, ma`naviyati, odamlari o`rtasidagi o`zaro ta’sir va bog’liqlikning kuchayishi oqibatida sodir bo’ladigan jarayondir. Tanganing ikki tomoni bo`lganidek, globallashuvning ham salbiy va ijobiy tomoni mavjud. Globallashuv jarayonida xalqlarning iqtisodiy, ma’naviy hayotidagi aloqalari kuchayishi bilan bir vaqtda ularning madaniyati va ma’naviyatiga turli xil yot unsurlar o`z ta’sirini ko`rsatishi uning salbiy tomoni bo`lsa, zamonaviy kommunikatsiya va axborot texnologiyalarining, ilm-fan yutuqlarining tezlik bilan tarqalishi globallashuvning ijobiy tomonlaridan biridir. Iqtisodiyotning globallashuv jarayoni hukm surayotgan XXI asrda ta’lim mazmunini takomillashtirish muhim masala bo`lib turibdi. Xususan, mamlakatimizda ham mustaqillikka erishgan ilk yillardan yetuk mutaxassis kadrlarni, barkamol avlodni tarbiyalash maqsadida “Ta’lim to`g’risidagi” Qonun va “Kadrlar tayyorlash milliy dasturi” buning yorqin dalilidir. “Yoshlarimizning mustaqil fikrlaydigan, yuksak intellektual va ma’naviy salohiyatga ega bo`lib, dunyo miqyosida o`z tengdoshlariga hech qaysi sohada bo`sh kelmaydigan insolar bo`lib kamol topishi, baxtli bo`lishi uchun davlatimiz va jamiyatimizning bor kuch va imkoniyatlarimizni safarbar etamiz”, deb ta’kidlab o`tdilar Prezidentimiz Shavkat Mirziyoyev.Jamiyat, albatta, iqtisodiy yuksalishni (ko’proq mahsulot ishlab chiqarish) va insonlarni turmush darajalarini oshishini istaydi (kishi boshiga ko’proq daromatga erishilishi). Bozor tizimi jamiyatdagi insonlarni turmush darajalarini oshishini belgilovchi omillaridan hisoblangan, ham texnologiyalarni takomillashuvi, ham davlat byudjetini to’planishiga erishishiga yordam beruvchi yagona tizimdir.Biz bitiruv malakaviy ish mavzusiga asoslangan holda Buxoro viloyatida mehnat bozorining holatini baholash va rivojlantirishga doir anketa so’rovnomasini o’tkazdik. Ijtimoiy yo‘naltirilgan bozor munosabatlarini shakllantirish va rivojlantirishda ta'lim sohasi ham alohida o‘ziga xos o‘ringa ega. Ayniqsa, butun dunyoda va jamiyatda yuz berayotgan tub o‘zgarishlar, mamlakatimizda amalga oshirilayotgan ijtimoiy-iqtisodiy islohotlar, aholi turmush farovonligi yaxshilanishiga va jamiyatning yangilanishi hamda takomillashishiga qaratilgan hukumatimiz tomonidan qabul qilinayotgan qonunlar, qarorlar va farmonlarning mazmun va mohiyatini ochib berishda ijtimoiy-gumanitar fanlarning ham roli katta.
Ushbu mavzuni o‘rganish jarayonida o‘qitishning ochiq va muammoli ma'ruzalar ya’ni yangi ped-texnalogiyalardan, metodlardan foydalanildi, dolzarb masalalar keng o‘rganildi, bilimlarda test usulidan foydalanish va reyting nazoratini amalga oshirish kabi yangi texnologiyalar qo‘llanildi.
Hozirgi paytda ko‘rgazmali qurollardan tashqari o‘quv-texnik vositalar, internet tizimi hayotimizga kirib kelmoqda. Ayniqsa, bunday texnik vositalardan iqtisodiyot fanlarini o’rganishda ularni talabalarga yangi metodlar orqali o’tishda foydalanish katta ahamiyat kasb etadi.
Globalizatsiyaning katta o‘yinidagi kichik mamlakatning omadli qartasi — o‘zining unikalligi va ustun taraflarini nazarda tutadigan, jahon trendlari va bozor chaqiriqlarini puxta o‘rgangan holda aholining bilim darajasini oshirish va bosqichma-bosqich integratsiyani qamrab oladigan mamlakat darajasidagi maqsadli yondashuv bo‘lib chiqmoqda. Shundagina mamlakat aslida erishmasligi ham mumkin bo‘lgan farovonlikka erishadi. Bu esa bir qaraganda paradoksdek ko‘rinadi, globallashuv qaramlikni kuchaytirar ekan, lekin bu qaramlik muvaffaqiyatga erishish imkoniyatlarini oshiradi. Agar avval mamlakatlar qo‘shnilar bilan minimum darajada aloqa qilib, mahalliy darajada kun kechirib rivojlangan bo‘lsa, hozir doimo formada bo‘lish, majburiy-ixtiyoriy ravishda jahon poygasida ishtirok etishga to‘g‘ri kelmoqda. Agar bu muvaffaqiyatli tarzda amalga oshirilsa, Finlandiya va Singapur kabi keskin o‘sish va misli ko‘rilmagan natijalarga erishish mumkin.
|
| |
