|
Mavzu: Jelatinaning suvli eritmada bokishi. Jelatinaning bo'kish darajasi bilan eritma pH orasidagi bog’lanish
|
| bet | 8/11 | | Sana | 23.09.2023 | | Hajmi | 3.12 Mb. | | #83797 |
Bog'liq Gellar va uning xillari.Gellarning peptizatsiyalanishi referat Karbon kislotal-WPS OfficeMavzu: Jelatinaning suvli eritmada bokishi. Jelatinaning bo'kish darajasi bilan eritma pH orasidagi bog’lanish
Dispers fazadagi zarrachalar zollar-dagi kabi erkin harakatlanmay, balki o’zaro bog’langan kolloid iviqlar boshqacha aytganda, gellar deb ataladi. Dispersion muhit bog'langan zarrachalar o'rtasidagi bo'shliqni to'ldiradi. Zarrachalar qanday tuzilgani, bunda bog'larning xarakteri va mustahkamligiga qarab iviqlar elastik va noelastik bo'ladi. Noelastik iviqlar shu iviqlarni qo'llaydigan har qanday suyuqlikni shimib oladi, bunda iviqlarning hajmi deyarli o'zgarmaydi. Elastik iviqlar shimadigan suyuqliklarda iviq modda ko'pincha zol holatda yoki kimyoviy tarkibi jihatdan ularga o'xshab ketadigan suyuqlik holatida bo'lishi mumkin.Bunday iviqlar suyuqlikni tanlab shimadi. Elastik iviqlar suyuqlikni tanlab shimib olganda iviq hajmi g'oyat kattalashadi. Bu hodisa bo'kish deb ataladi.
Bo'kish qobiliyati – yuqori molekulyar moddalarning eng xarakterli xossasidir. Jelatina va agar-agar (arab yelimi) faqat suvda yoki suvli eritmalarda bo'kadi, suyuq organik moddalarda esa bo'kmaydi. Kauchuk uglerod sulfidda, benzolda va uning hosilalarida bo'kadi, lekin suvda bo'kmaydi.Birinchi jins iviqlar-cheksiz bo'kuvchi iviqlar deb, ikkinchi jins iviqlar esa ma'lum chegaragacha bo'kuvchi iviqlar deb ataladi. Jelatina va agar-agar sovuq suvda ma'lum chegaragacha bo'kuvchi iviqlar hisoblanadi, agar harorat oshirilsa u cheksiz bo'kuvchi iviqqa aylanadi.Iviqqa yutilgan suyuqlik miqdori, ko'pincha iviqning quruq holdagi og'irligidan ancha oshib ketadi, natijada iviqning og'irligi ham, hajmi ham ko'payadi. Iviq hajmining kengayishi bo'kish bosimi kelib chiqishiga sabab bo'ladi. Bo'kuvchi modda hajmi kengayotganda unga ta'sir etadigan to'siqliklarga qarshi ko'rsatgan bosimi bo'kish bosimi deyiladi. Shuningdek, modda bo'kayotganda issiqlik ham ajralib chiqadi, bu issiqlik bo'kish issiqlik effekti deyiladi.
Bo'kish haroratga, bosimga va eritilgan moddalarning tabiatiga bog'liq. Jelatina, agar-agar va boshqa gidrofil gellar bo'kayotgan paytda suvda elektrolitlarning bo'lishi katta ahamiyatga ega.
Bo'kish hajmiy usuli (moddaning bo'kishdan avvalgi va keyingi hajmini o'lchab) yoki tortish usuli yordamida (bo'kish natijasida og'irlik ortishiga qarab) o'lchanishi mumkin. Qaysi modda qanday bo'kkanini taqqoslab ko’rish qulay bo'lishi uchun bo'kish darajasi deb ataladigan tushuncha qabul qilingan. Iviqning bo'kishi natijasida kengaygan hajmini uning bo'kishdan avvalgi hajmiga nisbati bo'kish darajasi deyiladi. Bo'kish darajasi odatda % bilan ifoda etiladi.
K = [(V – V0)·100]/V0, bunda V0 – iviqning bo'kishidan avvalgi hajmi, sm3 hisobida.
Tajriba qism
Ishning maqsadi:
A. Jelatinaning bo'kish darajasi bilan eritma pH orasidagi bog'lanishni o’rganish.
B. Rezina iplar organik suyuqliklarda bo'ktirilganda vaqt o'tishi bilan ular qancha o'zgarishini o'lchash.
Ish uchun kerak bo’ladigan asbob va reaktivlar. Og'zini zich berkitish uchun silliqlangan shisha probirka o'rnatilgan, shkalaga bo'lingan 15 ml li oltita probirka; oltita oddiy probirka; o'n ikkita probirka terib qo'yish uchun yog'och yoki metall shtativ; uchta byuretka; shishaga yozish uchun mum qalam. Maydalangan quruq jelatina; 0,1n sirka kislota; 0,1n natriy atsetat eritmalari.
|
| |
