Birinchi bosqich - tadqiqot ishlari - fundamental ilmiy-tadqiqot ishlarini olib borish, ishlab chiqarish taraqqiyotining istiqbolini o‘rganish va uni takomillashtirishning asosiy yo‘nalishlarini ishlab chiqishni o‘z ichiga oladi.
Ikkinchi bosqich - konstruktorlik tayyorgarlik - yangi mahsulot turini loyihalash bilan bog‘liq bo‘lgan barcha masalalarni qamrab oladi.
Uchinchi bosqich - texnologik tayyorgarlik - texnologik jarayonlarni loyihalash va tadbiq etish bo‘yicha barcha ishlar majmuini o‘z ichiga oladi.
To‘rtinchi bosqich - tashkiliy va moddiy tayyorgarlik bilan bog‘liq bo‘lgan masalalarni o‘z ichiga oladi.
2.Ishlab chiqarishni texnikaviy tayyorlashda innovatsiyaning o‘rni
Xo‘jaliklar faoliyati manfaatlari uchun eng yangi imkoniyatlar va zaruriyatlardan biri innovatsion-texnologik jarayonlarni yanada rivojlantirish yo‘li Respublika xalq xo‘jaligi tarmoqlarida vujudga kelib qolgan taqchillikni oldini oladi va istiqbolli taraqqiyotga imkon yaratadi. Prezidentimiz I.A.Karimov «O‘zbekiston innovatsion rivojlanish turining hozirgi zamon modeliga o‘tish uchun hamma zarur sharoitlarga ega» deb ta’kidlab o‘tadi».
Darhaqiqat, bu model fan - texnika taraqqiyoti mavjud texnika va texnologiyani takomillashtirishni, yangicha, ancha samarali va serunum texnika va texnologiyani, yangi xom ashyoni, materiallarni yaratish va ishlab chiqarishga joriy qilishni, mehnatni va ishlab chiqarishni yangicha tashkil qilishni, yangilab berishni o‘z ichiga oladi. To‘xtovsiz fan-texnika taraqqiyoti, eng avvalo, ishlab chiqarishni tarkibiy o‘zgartirib jadallashtiradi va uning samaradorligini oshirishning hal qiluvchi yo‘nalishlaridan eng muhimidir.
Innovatsion-texnologik rivojlantirish yo‘nalishi yangidan vujudga keltirilgan ilmiy - texnikaviy salohiyatini oshiradi, undan keng samarali foydalanishga nazariy va amaliy fanlarning asoslangan yutuqlarini, chuqur ilm talab qiladigan zamonaviy texnologiyalarni amaliyotga uzluksiz ravishda keng joriy etib borishga yuqori malakali va ko‘nikmali, iqtidorli, tajribali, malakali mutaxassislar sonini to‘xtovsiz ravishda ko‘paytirishga O‘zbekistonning va viloyatni iqtisodiyotini yuksaltirishga asos bo‘lib xizmat qiladi.
Bu muammoni hal qilishning pirovard natijasi Respublikamizni jahondagi iqtisodiyoti, sanoat va qishloq xo‘jaligi taraqqiy etgan mamlakatlar qatoriga kirib borib, dunyo hamjamiyatidan o‘rin egallashiga zarur moddiy shart sharoit va mustahkam poydevor yaratishiga imkon beradi.
Innovatsiya atamasining mohiyati - bu texnika texnologiyaning eski avlodini yangisi bilan almashtirishni ta’minlaydigan, iqtisodiyotga yanada ko‘proq mablag‘ keltirish bilan ilmiy texnika taraqqiyoti yutuqlarining natijasi bo‘lgan yangi texnika va texnologiyadir. Bu - ixtirochilikni rivojlantirish, ibtidoiy va yirik ixtirochilarni vujudga keltirishning muhim omilidir. Chunki xuddi ana shu yangi texnika va texnologiya taraqqiyoti mehnat unumdorligini o‘sishi, mahsulot birligiga xarajatni kamayishi va ishlab chiqarishda band bo‘lgan har bir xodim hisobiga mahsulotni oshib borishining bosh omili xizmatini o‘taydi. Yangilangan texnika va texnologiya mehnatni va ishlab chiqarishni ilg‘or tashkil etish bilan uyg‘unlashgan holda tayyorlanayotgan mahsulot sifatini oshirishga yordam beradi, bu esa jamiyatning va uning a’zolarini ortib borayotgan ehtiyojlarini to‘laroq qondirish imkoniyatlarini beradi. Yangi mashina va uskunalar ishlatishda ancha chidamli, boshqarilishi oson bo‘ladi, mehnat xarakterini tobora o‘zgartirib, uni yengillashtiradi. Xodimlarning o‘ta murakkab texnologiyani nozik jihatlarini bilib olishi, uni tez o‘zlashtirib olishi oqibatida mehnat unumdorligini va intensivligini oshirib boradi hamda umuman madaniy - texnik saviyasi darajasini oshirib borishni taqozo etadi.
Yangi texnika - texnologiya va g‘oyani joriy etiladigan tarmoqqa qarab ularni uchta - mahsulot, texnologik va tashkiliy boshqaruv guruhlariga taqsimlash maqsadga muvofiq bo‘lar edi (5.1-rasm). Mahsulot innovatsiyasi moddiy ishlab chiqarish muhitida hosil bo‘layotgan va ishlab chiqarishni vositachi yoki iste’mol predmeti tariqasida ishlatilayotgan mahsulotlarni o‘zgarishlarini qamrab oladi. Yaratish texnologiya (bajarish uslublari) sidagi yangi mahsulot ishlab chiqarish va iste’mol jarayoniga mansub faoliyatga texnologik innovatsiya deb aytiladi. Tashkiliy boshqaruv guruhi esa yangi tizim uslublarini tashkil etish yoki uni boshqarish bilan bog‘liqdir.
Innovatsiyaning tasnifiy belgilarini aniqlash va guruhlashtirish xalq xo‘jaligining barcha tarmoq va korxonalari uchun iqtisodiy siyosatni belgilash va investitsiyalarni jalb etish uchun muhim omil bo‘lib hisoblanadi. Bozor munosabatlari shakllanayotgan bir paytda jalb etilayotgan investitsiyalarning iqtisodiy samaradorligi asosiy o‘rin egallaydi. Respublikamizning agrar ixtisoslanganligini inobatga olgan holda, joriy etilayotgan mablag‘lar birinchi navbatda ustivor yo‘nalishlarga ishlatilishi zarurdir.
|
