|
Rele qurilmalarining umumiy asoslari
|
| bet | 1/7 | | Sana | 14.05.2024 | | Hajmi | 412,36 Kb. | | #232703 |
Bog'liq Rele qurilmalarining umumiy asoslari
Relelar.
Reja:
Rele qurilmalarining umumiy asoslari.
Elektromexanik va elektromagnit relelari. Ishlash prinsipi.
Elektromagnit tok va kuchlanish relelari.
Elektromagnit oraliq, ko‘rsatuvchi (signal beruvchi) va vaqt relelari.
Rele qurilmalarining umumiy asoslari.
Relelarni maqsadi va vazifalari
Releli himoya va avtomatikani birinchi avlodi elektromexanik elementlar asosida yaratilgan, 1960 yillardan keyin esa bu elementlar bazasi yarim o‘tkazgichli elementlar bilan almashtirila boshlandi. Lekin hozirgi kunda yarim o‘tkazgichli elementlar qatorida elektromexanik, elektromagnit, induksion va magnito elektrik relelar ham foydalanib kelinmoqda. Vazifasi bo‘yicha bu elementlar o‘lchovchi va mantiq (logika) qismga bo‘linadi. Ularning asosiy vazifasio‘z vaqtida buzilish bo‘lgan joyni va holatni aniqlab tezda uchirish yoki uchirish uchun ijrochi mexanizmga buyruqni uzatib buzilish bo‘lgan uchastkani manbadan uzishi lozim.
Relelarning asosiy qismlari
Relelar tuzilishi va ishlash ta’moili buyicha uziga xosdir. Elektromexanik rele uning cho‘lg‘amidan oqayotgan elektr tokining ta’siridan mexanik elementining qo‘zg‘alishi bilan xarakterlanadi. Magnitli va induksion o‘lchovchi relelar ham keng qo‘llanilib, birinchi holatda absolyut qiymati kattaligini taqqoslaydi, ikkinchi holatda esa ularni burchak bo‘yicha taqqoslaydi.
Relening mantik qismi (oraliq va vaqt relesi) elektr magnitli hisoblanadi. Magnitoelektrik va qutbli relelar taqqoslovchi sxemalarda sezuvchi elementlar sifatida foydalaniladi.
Elektromagnitli rele asosan elektromexanik tizimdan iborat bo‘lib, bu tizim: yakorni tortilishi(8.1 a rasm) yakorni burilishi (8.1 b rasm); yakori ko‘ndalang xarakatlanuvchi (8.1 v rasm) turlaridan keng foydalaniladi.
8.1-rasm. Relening elektromagnit tizimi.
Bu turdagi rele harakati po‘lat qo‘zg‘aluvchi yakor 2 ni elektromagnit 1 ning chulg‘amidan Iptok o‘tgandagi tortilishiga asoslangan. Teskari ta’sir etuvchi releni kontakt tizimi qo‘zg‘almas 3 va qo‘zg‘aluvchi 4 qismdan iborat. +o‘zg‘aluvchi qism yakor bilan boglangan. CHo‘lg‘amda tok bo‘lmaganda yakor qarama-qarshi prujina 5 va uning kuchi Fn ta’sirida ushlab turiladi natijada kontakt ochiq turadi.CHo‘lg‘amdan tok o‘tganda elektr magnitda magnit oqimi F yuzaga keladi va u magnit o‘tkazgich, xavo bo‘shlig‘i va yakordan aylanib oqadi. Bunda elektrmagnit kuch Fe yuzaga kelib rele yakorini elektr magnitga tortadi. Bu kuch
Fe 0,5 bunda
– magnit o‘tkazuvchanligi;
L-magnit kuchi; liniyasi uzunligi – m;
W r-rele cho‘lg‘ami o‘ramlari soni;
Yakorning harakatlanishida reledagi havo bo‘shliq dl d ga qisqarsa
bo‘ladi.
Agar qiymatini Fe kuch formulasiga qo‘ysak
hosil bo‘ladi.
bunda –havo bo‘shlig‘i
s-uning maydoni
Releni harakati uchun quydagi shart bajarilishi kerak.
Fed Fp Ft Fmd
Ft –titrash (silkinish) kuchi – N;
Fp -prujina kuchi;
Fed-elektrodinamik kuchi;
Fmd-magnitodinamik kuchi;
Qo‘yib yuboruvchi tokni ta’sir etuvchi tokiga nisbati, qo‘shib yuborish koeffitsienti deb ataladi.
Iop - releni qo‘yib yuboruvchi toki;
Idr - relega ta’sir etuvchi tok;
O‘lchovchi sezgirlik organlarda qo‘yib yuborish koeffitsienti K0 1 bo‘ladi. Odatda elektrmagnitli relelarni qo‘shimcha qurilmalarsiz ishlash vaqti
tsr 0,02 0,1 s bo‘ladi.
|
| |
