|
“JOURNAL OF SCIENCE-INNOVATIVE RESEARCH IN
Pdf ko'rish
|
| bet | 198/352 | | Sana | 23.01.2024 | | Hajmi | 44,19 Mb. | | #143802 |
Bog'liq 46-44-PB
“JOURNAL OF SCIENCE-INNOVATIVE RESEARCH IN
UZBEKISTAN” JURNALI
VOLUME 1, ISSUE 7, 2023. OCTOBER
ResearchBib Impact Factor: 8.654/2023 ISSN 2992-8869
226
Kichik kalamush bolalarining asosiy ozuqasi sut hisoblanib to voyaga
yetgunga qadar, u bilan ozuqlanishadi. Ularning hazm organlaridagi rivojlanish ham
voyaga yetgan kalamushlarnikidan tubdan farq qiladi. Kalamushlarda embrion
rivojlanishi davrida organizimida turli jarayonlar kuzatiladi. Ovqat hazm qilish
kanali ektodermadan boshlanadi. Oldingi ichakning teri ektodermasi bilan tutashgan
joyida og’iz chuqurcha hosil bo‘ladi. Uning qatlamlangan bir qismidan gipofizning
oldingi qismi hosil bo‘ladi. Og’iz va og’iz bo‘shlig’ining paydo bo‘lishi murakkab
jarayon bo‘lib, unda embrionning uchala qavati ham ishtirok etadi. Sut emizuvchilar
dastlab og’iz teshigi va uning atrofida 5 ta do‘ngchalar hosil bo‘ladi- to yuqorigi -
lablar, juft yuqori - yuqorigi jag’lar, 2 ta pastki jag’larni hosil qiluvchi
do‘ngchalardir. Ular bilan birgalikda ikkita burun teshigi ham hosil bo‘ladi. Yuzning
umumiy ko‘rinishi postembrional rivojlanish davrida nihoyasiga yetadi. Birlamchi
og’iz bo‘shlig’i asta-sekin burun va haqiqiy o‘'iz bo‘shilig’iga aylanadi. Keyinchalik
og’izning oxirida halqum hosil bo‘ladi. Tishlar ektodermaning epitehy va
mezenximaning emal hosil qiluvchi hujayralaridan paydo bo‘ladi. Til tomoqning
pastki qismidan hosil bo‘ladi.
Jabra sohasining rivojlanishi. Og’izdan keyinda tomoq joylashgan bo‘lib,
neyrulyasiyaning oxirida jabra cho‘ntaklari hosil bo‘ladi.
Nafas olish organlari - halqum, nafas nayi, o‘pka jabra sohasining orqasida
hosil bo‘ladi. Ovqat hazm qilish kanalining ventral tomonida cho‘ntaksimon
qatlamlangan joy tarmoqlanadi. Bu tarmoqlaming ikkitasidan bronxlar va o‘pka
hosil bo‘ladi. Undan oldinroqda traxeya va halqum paydo bo‘ladi. Odamda o‘pka
tug'ilgandan keyin ishlay boshlasa ham, embrion rivojlanishining dastlabki
davrlarida paydo bo‘ladi. Embrionning 8-haftasida nafas olish organlarining
tog'aylari hosil bo‘ladi. Jigar barcha umurtqali hayvonlarda entodenna epiteliy
hujayralaridan, o‘n ikki barmoqli ichakning yon tomonida hosil bo‘ladi. O‘t
suyuqligi xaltasi biriarachi jigardan paydo bo‘ladi. Oshqozon osti bezi ham shular
bilan parallel ravishda o‘n ikki barmoqli ichakning devoridan paydo bo‘ladi.
Ichaklarning silliq muskuli mezodermaning visseral qavatidan, qon tomiriari
muskuli visseral va parietal qavatdan, yurak muskuli visseral qavatdan, skelet
muskullari miotomdan hosil bo‘ladi.
O‘q skeletning rivojlanishi. Bunda eng muhimi xordaning paydo bo‘lishi,
undan keyin tog'ay tuzilmalari rivojlanadi va u to‘garak og'izlilar ham a tog'ayli
|
| |
