• V BOB. AXBOROTNI KRIPTOGRAFIK HIMOYALASH 5.1. Shifrlash usullari
  • Almashtirish usullari.
  • M on oa lfa vitli alm ashtirish
  • S. K. Ganiyev, M. M. Karimov, K. A. Tashev




    Download 10,28 Mb.
    Pdf ko'rish
    bet34/183
    Sana25.01.2024
    Hajmi10,28 Mb.
    #145814
    1   ...   30   31   32   33   34   35   36   37   ...   183
    Bog'liq
    Axborot xavfsizligi

    Nazorat savollari: 

    1. Rolli modelning xavfsiz axborot kommunikatsiya tizimlarini 
    loyihalashdagi o‘mi.
    2. Xavfsizlikning rolli modeli tizimni qanday to‘plamlar ko‘ri- 
    nishida tavsiflaydi?
    3. Rolli modelning xavfsizlik mezonini tushuntirib bering.
    4. Rolli modelning diskretsion va mandatli modellardan farqi 
    nimada?
    69


    V BOB. AXBOROTNI KRIPTOGRAFIK HIMOYALASH
    5.1. Shifrlash usullari
    Shifrlash usullari turli alomatlari bo‘yicha turkumlanishi mum- 
    kin. Turkumlanish variantlaridan biri 5 .1-rasmda keltirilgan.
    5.1-rasm. Shifrlash usullarining turkumlanishi.
    Almashtirish usullari. Almashtirish (podstanovka) usullari­
    ning mohiyati bir alfavitda yozilgan axborot simvollarini boshqa 
    alfavit simvollari bilan m a’lum qoida bo‘yicha almashtirishdan 
    iboratdir. Eng sodda usul sifatida to ‘g ‘ridan-to‘g ‘n almashtirishni 
    ko‘rsatish mumkin. Dastlabki axborot yoziluvchi A о alfavitning so, 
    simvollariga shifrlovchi Ai alfavitning sn simvollari mos qo‘yiladi.
    7 0


    Oddiy holda ikkala alfavit ham bir xil simvollar to‘plamiga ega 
    bo‘lishi mumkin.
    Ikkala alfavitdagi simvollar o‘rtasidagi moslik ma’lum 
    algoritm bo‘yicha К simvollar uzunligiga ega bo‘lgan dastlabki 
    matn To simvollarining raqamli ekvivalentlarini o ‘zgartirish orqali 
    amalga oshiriladi.
    M on oa lfa vitli alm ashtirish
    algoritmi quyidagi qadamlar 
    ketma-ketligi ko‘rinishida ifodalanishi mumkin
    1- 
    qadam. [lxR] o ‘lchamli dastlabki An alfavitdagi har bir 
    simvol so G T(i=1’* ) ni Ao alfavitdagi so/simvol tartib raqamiga mos 
    keluvchi hot(soi) songa almashtirish yo‘li bilan raqamlar ketma- 
    ketligi Loh ni shakllantirish.
    2- 
    qadam. Loh ketma-ketligining har bir sonini hn=(kixhoi(soi)+ 
    k
    2
    )(modR) formula orqali hisoblanuvchi Lih ketma-ketlikning mos 
    soni ha ga almashtirish yo‘li bilan Lih son ketma-ketligini 
    shakllantirish, bu yerda &/-o‘nlik koeffitsent; fo-siljitish koeffitsenti. 
    Tanlangan ki,k
    2
    koeffitsentlar hot, ha sonlaming bir ina’noli 
    mosligini ta’minlashi lozim, hn=0 olinganida esa hn=R almashinuvi 
    bajarilishi kerak.
    2-qadam. Lih ketma-ketlikning har bir soni hn(sn)ni [lx/?] 
    o ‘lchamli shifrlash alfavitning mos su G Ti(i=l-K) simvoli bilan 
    almashtirish yo‘li bilan Ti shifrmatnni hosil qilish.
    4-qadam. Olingan shifrmatn o‘zgarmas b uzunlikdagi bloklar- 
    ga ajratiladi. Agar oxirgi blok to iiq bo‘lmasa, blok orqasiga maxsus 
    simvol-to‘ldiruvchilar joylashtiriladi (masalan, *).
    Misol. Shifrlash uchun dastlabki ma’lumotlar quyidagilar: 
    7o=
    z(o=
    /4/=<0RYNTE_JMChXAVDFQKSZP10‘GHLShBUG‘Ng
    >
    R=30; к,=Ъ\ A
    t
    2=1 5; b=4
    Algoritmning qadamba-qadam bajarilishi quyidagi natijalarni 
    olinishiga olib keladi.
    1- qadam. Loh=<7,8,12 ,14,23,1,30,22,8,24,12 ,1,19,8>
    2- qadam. L ,h=<6,9,21,27,24,18,15,21,9,27,21,18,12,9>
    2-qadam. 7>
    71


    4-qadam. Г/=<ЕМ1В HSFI MBIS AM**>
    Rasshifrovka qilishda bloklar birlashtirilib, К  simvolli shifr- 
    matn Ti hosil qilinadi. Rasshifrovka qilish uchun quyidagi butun 
    sonli tenglamani yechish lozim:
    kihoi+k

    Download 10,28 Mb.
    1   ...   30   31   32   33   34   35   36   37   ...   183




    Download 10,28 Mb.
    Pdf ko'rish

    Bosh sahifa
    Aloqalar

        Bosh sahifa



    S. K. Ganiyev, M. M. Karimov, K. A. Tashev

    Download 10,28 Mb.
    Pdf ko'rish