62
qatmaqla onu vulkanizasiya edirlər.
Vulkanizasiyadan sonra
əldə olunan materialın istiliyə və şaxtaya davamlılığı artır,
mexaniki möhkəmliyi, kimyəvi dayanıqlığı və
dielektrik
xüsusiyyətləri yüksəlir.
Tərkibində kükürdün miqdarı 1...3% olan kauçuk
yumşaq rezin adlanır. Rezin kabel və məftillərin əsas
izolyasiyasını təşkil edir. Lakin rezinin özünün də qızmaya
davamlılığının aşağı olması, nəmliyə, işiq və günəş şüalarına
qarşı həssaslığı onun məhdud tətbiqinə səbəb olub. Tərkibində
kükürd olduğundan mis məftilin üzərinə çəkildikdə onun
korroziyaya uğradır.
Tərkibində kükürdün miqdarı 35% olan kauçuk bərk
rezin adlanır. Bərk rezinin texniki adı ebonitdir. Ebonit məmu-
latlar vərəqə və boru şəklində hazırlanmaqla, həm də elektrik
aparatlarında qutu, qapaq, əsas v s. kimi istifadə olunur. Ebonit
ovuntu texnologiyası əsasında istehsal olunur. Onun tərkibinə
müəyyən aşqarlar əlavə etməklə qara, qəhvəyi və digər
rənglərdə ola bilir.
Təbii kauçuk əsasən tropiki ölkələrdə
istehsal
olunduğundan elektrotexnikada əsas etibarı ilə süni kauçukdan
istifadə olunur.
Süni kauçuk spirtdən, neftdən və təbii qazdan po-
limerləşmə yolu ilə alınır. Bu kauçuk sintetik kauçuk adlanır.
Azərbaycanda bu üsulla Sumqayıtda CK-1 və CK-2 kombi-
natlarında kauçuk istehsal olunur.
Çox hallarda rezin təbii və sintetik kauçukların
qarışığından istehsal olunur. Qeyd olunduğu kimi, təbii kauçuk
kauçuk ağaclarının şirələrindən alınır. Təmiz halda kauçuk
izopren molekullarından ibarət polimerdən təşkil olunur. Bu
63
qeyri-polyar maddənin aşağıdakı dielektrik xarakteristikaları
vardır:
ε = 2,4;
10
14
Om
m
;
tg
0,002;
E
d
= 40
kV
/
mm
.
Kremniykauçuk və rezinlər xətti polimer olub polikon-
densasiya üsulu ilə alınır. Bu kauçuk əsasında olan rezinlər
yüksək nəmliyə və istiliyə (250
o
S) dayanıqlıdır, oksigen, ozon,
ultrabənövşəyi şüalar və yağlama (sürkü) materiallarına, el-
ektrik boşalmalarına dayanıqlı olub, -100
o
S–yə qədər elastikli-
yini saxlayır. Bu növ kauçukun dielektrik xarakteristikaları:
ε = 3,5
5;
tg
0,01
0,008
E
d
= 20
kV
/
mm
.
Dartılmaya qarşı aşağı möhkəmliyə malik olması
çatışmayan cəhətidir. Kabel xətləri üçün kremniy üzvü rezinin
K-69; K-1520 və K-697 markaları tətbiq olunur.
Kabel texnikasında tərkibində qurum olan rezin də isti-
fadə olunur. Bu rezin qara rəngdə və günəş şüasına çox da-
yanıqlı olur, lakin elektrik izolyasiya keyfiyyəti çox aşağı
olduğundan rezin boru istehsalında tətbiq edilir.
