16. TC da ma’lumotlarni arxivga olish va arxivdan chiqarish.
TC da bir nechta arxivatorlar bilan ishlash imkoniyati mavjud. Xususan, zip (Pkzip, Winzip) arxivatori yordamida fayllarni arxivlashni qarab chiqamiz. Buning uchun [Alt]+[F5] tugmalarini ishlatib, quyidagi oynani hosil qilamiz:
Oynada Nam katalogining zip kengaytmali arxivini yaratish talab qilingan. Bu oynada OK tugmasini bosib, maqsadga erishish mumkin. Arxivlangan faylni istaganingizdek nomlashingiz mumkin. Arxivlangan faylni ochish uchun [Alt]+[F9] tugmalar birikmasidan foydalanish mumkin.
17. Total Commander dasturidan chiqish.
Foydalanish uchun adabiyotlar:
1. B.Moʻminov. Informatika. O‘quv qo‘llanma. T.: “Tafakkur-boʻstoni”, 2014 y.
2. R. A. Fayziyev, M.A. Tillashayxova. Microsoft Access ma’lumotlar bazasini boshqarish tizimida ishlash. T. 2004 y.
3. A.Norov, L.Safarov, B.Shovaliyev. Informatika va informatsion texnologiyalardan laboratoriya ishlari. -Qarshi “Nasaf” nashriyoti, 2004.
Ishning maqsadi: Talabarda Excel elektron jadvali bilan ishlash bo‘yicha amaliy bilim va ko‘nikmalarini hosil qilish.
Nazariy ma’lumotlar. Ma’lumotlarni komputerda jadval ko‘rinishida tasvirlash, ularni tahlil qilish, qayta ishlash, hisobkitob ishlarini olib borish uchun maxsus amaliy dasturlar yaratilgan bo‘lib, ular elektron jadvallar yoki jadval protsessorlari deb yuritiladi. Hozirgi baqtda soliq va bank tizimida, sanoat korxonalarida, buxgalteriya va tadbirkorlik faoliyatida iqtisodiy masalalarni yechishda elektron jadvallardan keng foydalaniladi. Windows boshqaruvida ishlaydigan va MS Office paketi tarkibiga kiruvchi ana shunday amaliy dasturlardan biri Microsoft Exceldir.
Excelda tayyorlangan har bir hujjat biror nom bilan komputer xotirasida fayl ko‘rinishida saqlanadi va bu faylning kengaytmasi xls kabi bo‘ladi (masalan, vedomost.xls). Excel atamasida bunday fayl “Ish kitobi” deb yuritiladi. Microsoft Excelning asosiy ish maydoni bu “Ish kitobi” bo‘lib, u bir yoki bir nechta ish varaqlaridan tashkil topgan.
Xususan, MS Excel elektron jadvali 65536 ta satr (row) va 256 ta ustundan iborat bo‘lib, bunda satrlar 1 dan 65536 gacha butun sonlar bilan, ustunlar esa lotin alifbosining A dan IV gacha (A, B, C, …, AA, AB, …, IU, IV ) bosh harflari bilan belgilangan Har bir satr va ustun kesishmasida elektron jadvalning asosiy tarkibiy elementi yacheykalar (cell) joylashgan bo‘lib, har bir yacheykaga son, matn yoki formula ko‘rinishidagi ma’lumotlar kiritiladi. Kiritilayotgan ma’lumotlarga qarab, ustun kengligi va satr balandligini o‘zgartirish imkoniyati ham mavjud. Jadvaldagi har bir yacheykaning o‘z nomi bor va u odatda adres deb yuritiladi. Adreslar o‘zaro kesishuvchi ustun belgisi va satr nomeri bilan aniqlanadi masalan, A1, B2, C24, AC18 va hk.
Foydalanuvchi uchun MS Excel elektron jadvalining asosiy elementlari menyu bandlari, belgili vositalar majmuasi, formula satri va yacheykalardan iborat bo‘lib, ularning barchasi Excelning ish stolida mujassamlashgan (1-rasm).
1-rasm. MS Excel oynasining tuzilishi.
MS Excel o‘z imkoniyati va bajaradigan vazifalariga ko‘ra foydalanuvchiga bir qator imtiyozlarni beradiki, biz bunday imkoniyatlar bilan quyidagi topshiriqlarni bajarib borish jarayonida tanishamiz. Mazkur topshiriqlarda foydalanuvchiga ko‘proq duch keladigan masalalar yoritilgan bo‘lib, Excelning qolgan elementlaridan (menyu bandlari, vositalar panelining ayrim buyruqli tugmalari va shunga o‘xshashlar) foydalanish xuddi Worddagi singari amalga oshiriladi.
|
