ko‟krak bezi ustidan 4-qovurgani to‟sh suyagiga birikish joyidan o‟lchanadi.
Santimetrli lentani qo‟yish vaqtida tekshiriluvchi qo‟llarini ikki tomonga yozadi.
Tekshiruvchi bir qo‟li bilan lentani ikkila uchini ushlab turadi, erkin qo‟li bilan esa
lentani to‟g‟ri turishlik holatini tekshiradi. Tekshiruv vaqtida qo‟llar tushiriladi,
ko‟krak qafasi aylanasi maksimal nafas olish vaqtida yoki to‟liq
nafas chiqargan
yoki pauza vaqtida o‟lchanadi. Pauza vaqtini ilg‟ab olish uchun tekshiruvchiga bir
necha savol beriladi va javob berish vaqtida o‟lchov amalga oshiriladi. O‟lchashni
qo‟li tushirilgan holda olib boriladi. Bu paytda tekshiruvchi egilmasligi va
bukilmasligi kerak bo‟ladi. Nafas chiqarish va nafas olish vaqtidagi ko‟krak qafasi
aylanasi orasidagi farq ko‟krak qafasini harakatlanish darajasini (ekskursiyasi) ni
belgilaydi. Ko‟krak qafasi 2-3 marta o‟lchanib, maksimal
chiqqan soni kartaga
qayd qilinadi. Ko‟krak qafasining ekskursiyasi o‟rtacha erkaklarda 4-5 sm,
ayolarda 4-7 sm bo‟ladi.
O’pkaning tiriklik sig’imini aniqlash. Tekshiruv maxsus spirometr asbobi
yordamida o‟tkaziladi. Suv spirometri 2 metall
spirometrdan tashkil topgan
bo‟ladi. Ular bir-biriga kirgizilgan bo‟ladi. Tashqi silindirni yuqori qismida 2 ta
belgili ko‟rish oynasi bo‟ladi: tekshiruv darajasi va suv darajasi kabi belgilar. Shu
silindir ichiga teshik trubka o‟rnatilgan, uni bir uchi tashqi tomonga qaragan bo‟lib
o‟nga rezinali trubka kiygiziladi. Temir trubkaning 2-uchi suv sathida joylashgan.
Katta (tashqi) silindir tepa qismi ochiq bo‟lib ma‟lum belgiga qadar suv bilan
to‟ldiriladi. Uning ichiga kichkina (ichki)
silindir joylashtiriladi, pasti ochiq
bo‟ladi. Suv to‟liq to‟lganda uni ichida havo qolmaydi. Ichki silindirga bo‟lingan
shkala (0 dan 7000 m gacha) joylashtiriladi.
O’pkaning tiriklik sig’imini o’lchash
Trubka orqali puflash vaqtida ichki silindir havo bilan to‟ladi
va sekin suvdan
ko‟tarila boshlaydi. O‟TS (o‟pkaning tiriklik sig‟imi) quyidagicha o‟lchaniladi:
tekshiriluvchi oldindan chuqur nafas olib so‟ng chiqaradi. Yana bir bor chuqur
nafas olib spirometr yo‟lagi orqali trubkaga nafas chiqaradi.
Nafas chiqarish
to‟xtagandan so‟ng ichki silindir ko‟tarilganicha qoladi. «Tekshiruv darajasi»
shkalasi ko‟rsatkichi bo‟yicha hisob olib boriladi. Har bir tekshiruvdan so‟ng
trubkani olib sinlindr ichidagi havo chiqariladi va shkalani 0 darajasiga olib
boriladi. O‟lchamni aniqlik chegarasi 100 ml, O‟TS
shuningdek quruq spirometr
va spirograf yordamida ham aniqlash mumkin.
