|
Yurak-qon tomir tizimi funktsional holatini aniqlovchi sinamaBog'liq Усманходжаева А А , Адилов Ш К ЛАБОРАТОРИЯ ИШИ, 2017 (1)Yurak-qon tomir tizimi funktsional holatini aniqlovchi sinama
Martine sinamasi.
Tekshiriluvchi tinch holatda o‟tiradi va uning pulsi 10 soniyalik interval
bilan 3 marta sanaladi, ya‟ni puls stabillashguncha. So‟ngra uning qon bosimi
o‟lchnadi. Keyin manjetni yechmagan holda tekshiriluvchiga 30 soniya ichida 20
marta o‟tirib turish buyuriladi. O‟tirib turishdan so‟ng darhol tekshiriluvchi
o‟tiradi-da, uning pulsi birinchi 10 soniya ichida sanaladi. Bu birinchi daqiqaning
qolgan 50 soniyasida qon bosimi o‟lchnadi. 2-daqiqaning har bir 10 soniyalik
oraliqlarida yana puls sanab borilaveriladi, agar 2-daqiqada puls stabillashmasa, 3-
daqiqaga o‟tiladi va yana har 10 soniyada puls sanaladi, qachonki
stabillashguncha, ya‟ni 3 marta bir xil son olingunicha. Puls stabillashgandan so‟ng
sinama oxirida yana bir bor qon bosimi o‟lchnadi.
Jismoniy yuklamaga yurak-qon tomir tizimining reaktsiya berish tiplari
Sinamani baholash mezonlari bo‟lib, puls qo‟zg‟aluvchanligi va qon
bosimini
yuklamaga
bo‟lgan
reaktsiya
xarakteri
hisoblanadi.
Puls
qo‟zg‟aluvchanligi – pulsning dastlabkisiga nisbatan tezlashuvi, foizlarda
ifodalaniladi; sog‟lom odamlarda bu 60-80% dan ortmaydi. Qon bosimining
yuklamaga bo‟lgan reaktsiya xarakteri quyidagi mumkin bo‟lgan 5 ta tiplardan
birida ifodalanadi:
1. Normotonik tur reaktsiyasida puls tezlashishi bilan birga sistolik bosimni
sezilarli darajada ko‟tarilishi (150% gacha) bilan xarakterlanadi, diastolik bosim
o‟zgarmaydi yoki bir oz pasayadi, puls bosimi ko‟payadi.
2. Astenik tur reaktsiyasi pulsni sezilarli tezlashishi (qo‟zg‟alishi 100% dan
ortiq), sistolik bosim kam yoki umuman ko‟tarilmasligi, ba‟zan pasayishi bilan
xarakterlanadi. Qon daqiqalik hajmini ko‟payishi yurak qisqarishlar tezlashishi
hisobiga bo‟ladi. Astenik reaktsiya yurak qisqarishini pasayishi bilan izohlanadi.
3. Gipertonik tur reaktsiyasida puls normotonik reaktsiyaga nisbatan
ko‟proq tezlashishi bilan, sistolik bosimning tez ko‟tarilishi bilan xarakterlanadi.
Bu reaktsiya NSD gipertonik turida va ortiqcha mashg‟ulot qilinganda uchraydi.
4. Distonik tur “tugallanmagan ton” fenomeni bilan xarakterlanadi (bunda
qon bosimi 0 ga tushguncha ton eshitiladi).
5. Pog’onali tur reaktsiyasi. Sistolik bosim yuklamadan keyin darhol
ko‟tarilmaydi, balki tiklanishi 2-3 daqiqada maksimal darajaga yetishi bilan
xarakterlanadi. Sog‟lom odamlarda qon bosim va yurak qisqarishlari soni 3 daqiqa
ichida dastlabki holatiga keladi.
|
| |
