34
1.7. Bank-mijoz server “Mysap banking”, “Kapital 24” xizmatlar
texnologiyasi
"Mijoz-server" texnologiyasi
Biz yuqorida kompyuter texnologiyasining kо‘p jabhalarini
о‘rgandik. Gо‘yo bizga boshqa imkoniyatlar kerak emasdek. Haqiqatdan
ham dastlab chо‘tda yoki arifmometrda hisoblaganimizda, mashinkada
materiallarni
chop etganimizda, ulardan kо‘nglimiz tо‘q edi. Keyin DOS
Norton Commander bilan kompyuterlar hayotimizga kirib keldi. Ammo
biz shu darajada tо‘xtab qolmadik- biz Windowsni yaratdik. Alohida
(individual) kompyuterning о‘zi endi bizga kamlik qilib qoldi. Biz
tarmoqli informatsion tizim yaratish yо‘lidamiz. Bu kabi tizimni uchta
asosiy elementlar:
- texnik vositalar;
- tarmoq operasion sistemasi;
- amaliy dasturlar majmui tashkil yetadi.
Texnik vositalar majmuini serverlar,
mijozning ishchi stansiyalari,
kommutasion aloqa vositalari tashkil etadi. Tarmoq operasion sistemasi
tarmoqdagi axborotlar majmuidan barcha ishchi stansiyalari - mijoz
kompyuterlari tomonidan foydalanish imkoniyatini yaratadi. Amaliy
dasturlar, avvalgi mavzularimizda tanishgani-mizdek,
foydalanuvchining
masalasiniyechish uchun xizmat qiladi.
Mavjud axborot sistemalari turg‘un ishlamayapti. Gap shundaki,
foydalanuvchi kompyuteridagi dastur avtonom bо‘lib, unga ma'lumotlar
serverdan tо‘liq informatsion fayl sifatida о‘qib olinadi. Ammo
foydalanuv-chi dasturi uchun shu ma'lumotlarning bir qismigina kerak
xolos. Undan tashqari, turli dasturlar serverdan ma'lumotlarni faqat о‘zi
о‘zgartira olishi kо‘rinishida о‘rnatilgan bо‘lib, mazkur dasturlar
о‘zlaridagi kо‘rsatma, buyruqlar asosida ma'lumotlarni о‘zlariga
kerakli
kо‘rinishga
о‘zgartiradi-lar.
Demak,
bir
axborot
bir
necha
foydalanuvchilar tomonidan о‘zgartirilishi mumkin. Bu esa axborotlarning
ob'ektiv bо‘lishini ta'minlamaydi. Umuman olganda, bu juda dolzarb
masala. Lokal tarmoqni eng zamonaviy texnika va texnologiya asosida
yaratish, unda eng tajribali dasturchilarni ishlatish mumkin. Lekin
35
yuqoridagidek holat bо‘lsa, informatsion tizimning
ishonchliligi susayib,
butun sistemaning ishdan chiqishi hali vujudga kelishi mumkin. Mazkur
holdan chiqishning uslubi yaqinda yaratilgan bо‘lib, u "mijoz - server" deb
nomlanadi. Uning asosiy g‘oyasi shundan iboratki, serverning va mijoz
kompyuteridagi
dasturning
ma'suliyati
ajratildi
-
endi
mijoz
kompyuteridagi amaliy dastur serverdagi dasturdan farqli о‘laroq axborot
va ma'lumotlar tizimini о‘zgartira olmaydi.
U server tomonidan berilgan
natijaviy axborotni kerakli kо‘rinishga о‘tkazish uchungina xizmat qiladi.
"Mijoz - server" texnologiyasi ma'lum talablarga javob beruvchi das-turlar
majmuini yaratishni taqazo etadi. Bu talablar quyidagilardan iborat:
- ishonchlilik, ma'lumotlarning tо‘liqligi va xavfsizligi;
- dasturlar va ma'lumotlar omborini о‘zgartirmasdan texnik vositalari
almashtirish imkoniyati;
- о‘rnatish va foydalanishning soddaligi;
- turli amaliy dasturlarni qо‘llashning soddaligi;
- ma'lumotlar omboriga murojaat qilish va undagi axborotlardan
foydalanishda qulaylik;
- informatsion sistemaning "ochiq"ligi, ya'ni
avvalgi xarajatlarni
saqlagan holda ularn-ing vazifalarini kengaytirish imkoniyati.
"Mijoj - server" texnologiyasi bugungi kunda informatsion Sistema-
larni yaratishdagi asosiy yо‘nalishlaridan biri hisoblanadi. Albatta bunda
boshlovchilar uchun soddalashtirilgan amaliy dasturlar ishlab chiqish
masalasi ham muhimdir.
Amerikaning Centura Software kompaniyasi tomonidan ishlab
chiqilgan SQL Windows Solo dasturi relyasion ma'lumotlar
ombori bilan
ishlaydi va foydalanuvchi uchun sodda. Tarmoqda ishlashga mо‘ljallangan
mazkur dasturda "sichqoncha" manipulyatoridan foydalanib, turli dasturlar
yaratish mumkin.
