Aхborot teхnologiyalarining qо‘llanish sohalari
Axborot texnologiyalari faqat fan va texnika xodisasi bо‘lmasdan,
iqtisodiy rivojlanishning muhim omiliga aylanmoqda. Axborot bilan
qamrab olinmagan biror muhim xо‘jalik sektorini (ishlab chiqarish,
transport, kredit-moliya soxasi, savdo) misol keltirish qiyin. Ayni paytda
kompyuterlar va aloqa vositalari asosida axborotni tuplash, saklash va
takdim etishning zamonaviy usullari, yangi axborot texnologiyalari va
xizmatlarni sotish (tarkatish) maqsadlarida ishlab chiqarish mustakil
tarmoq sifatida shakllandi va ajralib chikdi. Shunday kilib, xalk xujaligini
axborotlashtirish kelgusiga yorib utish demakdir.
Axborot texnologiyalari, shu jumladan, kompyuterlar keng
qо‘llanilib kelayotgan ayrim sohalarni kо‘rib chiqamiz.
Biznes soxasi
Axborot texnologiyalari yangi korxona yoki firmaning muvaffaqiyat
bilan faoliyat kо‘rsatishida katta rol о‘ynashi mumkin.
Masalan:
- biznes reja tuzishda va kutilayotgan daromad va chiqimlarni
hisoblashda;
- kompaniya yoki firmaning emblemasini va tegishli xujjatlarini
tartibga keltirishda;
- kompaniya yoki firmaning taqdimot marosimini о‘tkazishda;
- reklamalarning loyihasini tuzish va reklama materiallarini tayinlash,
hisobotlar, shartnomalarni tayyorlashda;
- mijozlar xaqidagi ma’lumotlar rо‘yxatini saqlash va u bilan
ishlashda;
- boshqa firmalar, potensial ta’minotchi, ulgurji xaridorlar bilan
bog‘lanishda;
40
- mijozlar va ta’minotchilar bilan muzokara olib borish va
xokazolarda.
Bank soxasi
Bank tizimi о‘zining ish faoliyatida axborot texnologiyalaridan keng
foydalanish imkoniyatiga ega. Masalan:
- yil davomida sutkasiga 24 soat mijozlarga aloqa uchun va tegishli
ma’lumotlarni olish, balansni tekshirish, xisobni tо‘lash imkoniyatini
yaratish;
- mijozlarga xizmat kо‘rsatish madaniyatini oshirish;
- kredit kartochkalari yordamida telefon yoki Internet orqali xizmatni
yо‘lga qо‘yish va boshqalar.
Robototexnika soxasi
Ma’lumki, «robot» sо‘zi bizning tilimizga ilmiy fantastikadan kirib
kelgan. Birinchi bor bu sо‘zni oltmish yil oldin taniqli chex fantast yo-
zuvchisi Karel Chepek ishlatgan. Ammo «mexanik odamlar» undan oldin-
roq ham ma’lum edi. О‘rta asrlarda inson iste’dodlariga ega bо‘lgan
musika-chi-qо‘g‘irchok yoki rassom-qо‘g‘irchoklar paydo bо‘lganligi
ma’lum.
Kompyuter asri boshlanishi bilan insonni og‘ir va zararli mehnatdan
ozod etadigan robotlar paydo bо‘ldi.
Ular garchi odam qiyofasida bо‘lmasa-da, kо‘plab funksiyalarni
(ishlarni) bajara oladilar. Masalan, UzDAEWOOavto Uzbekiston —
Koreya qо‘shma avtomobil korxonasida turli ishlarni bajaradigan robotlar
keng qо‘llanilmoqda.
Bugungi kunda robotlar mashinasozlik zavodlarida, pо‘lat quyish
sexlarida, ximiyaviy laboratoriyalarda, qurilishda keng qо‘llanilmoqda.
Ro-botlarni yaratish bilan shu Qо‘llanadigan texnikaning maxsus
shoxobchasi — robototexnika paydo bо‘ldi.
Robotlar orasida keng tarqalgani bu robot manipulyatorlardir.
Manipulyatorlar — uta sezgir va kuchli mexanik qо‘ldir.
Robotlarni kompyuter boshqarib turadi, ya’ni kompyuter robotning
«miyasi»dir, ular telekameralar orqali «kо‘rib», mikrofonlar yordamida
«eshitadilar», ya’ni axborot qabul qiladilar. Maxsus datchiklar «sezgi»
о‘rgani vazifasini о‘taydi.
|
