342
Yomg‘irlatib sug‘orish tizimining ishlashini sinab-tekshirib
ko‘rish tizimning nasos qurilmasini har xil rejimlarda ishlatib
ko‘rish, yomg‘irlatib sug‘orish
tizimi quvurlarini yuvish, tizim
quvurlarida yetarli bosim yuzaga kelayotganligini aniqlash,
yomg‘irlatgichlarning suv sepishi va yomg‘ir
ekin maydonini
to‘liq qamrab olayotganini tekshirib ko‘rishdan iborat bo‘ladi.
Sinov-tekshiruv
davrida
tizim
quvurlarining
ulangan
joylaridan suv chiqmayotganligiga va yomg‘irlatgichlarning
suvni to‘g‘ri sepayotganligiga alohida e’tibor qaratish lozim.
Agar suv chiqayotgan joylar bo‘lsa, ularni bartaraf qilish
choralari ko‘riladi. Yomg‘irlatgichning noto‘g‘ri ishlayotganligi
aniqlangan
hollarda esa, uni tozalab qayta o‘rnatish, muammo
shunda ham hal bo‘lmasa, uni almashtirish chorasi ko‘riladi.
Shuni alohida ta’kidlash lozimki, yomg‘irlatgichlarning ishlashi
har safargi sug‘orish vaqtida muntazam kuzatib turiladi.
Yomg‘irlatib sug‘orish tizimini
ishga tushirish nasos
qurilmasini ishga tushirishdan boshlanadi. Nasos yordamida
tizimga
yetkazib
berilayotgan
suv
tizimning
barcha
yomg‘irlatgichlaridan bir xilda sepilayotgan bo‘lsa, demak, tizim
to‘g‘ri ishlayotganiga ishonch hosil qilish mumkin.
Yetishtirilayotgan
ekin me’yorida rivojlanishi uchun
yomg‘irlatib sug‘orish vaqtida
tuproqda zarur miqdordagi
namlikni hosil qilish muhim hisoblanadi.
Yomg‘irlatib sug‘orishda beriladigan suvning miqdori
boshqa sug‘orish usullaridagi kabi dala tuprog‘ining sug‘orishdan
oldingi namligini aniqlash asosida, sug‘orishning davomiyligi esa
nasos qurilmasining suv yetkazib berish quvvati, ya’ni
hisoblab
chiqilgan sug‘orish me’yori qancha vaqt ichida yetkazib berilishi
mumkinligi asosida belgilanadi.
Aksariyat yomg‘irlatib sug‘orish tizimlarida bir gektar ekin
maydonini sug‘orish uchun bir soat davomida, odatda, 50‒70 m
3
suv sarflanadi. Sug‘orishning hisoblab chiqilgan talab qilinadigan
343
me’yori (netto) esa, odatda, 500‒800 m
3
oralig‘ida bo‘lishi
hisobga olinsa, bir marta yomg‘irlatib sug‘orish uchun tizim 10‒
12 soat davomida ishlashi lozim bo‘ladi.
Statsionar yomg‘irlatib sug‘orish tizimidan foydalanish
natijasida sug‘orish davomida ekin dalasi tuprog‘i
namligining
o‘zgarishlari ko‘rinishlari 12.18- rasmda aks ettirilgan.
a) boshlanishida
b) sug‘orish davomida (3 soat
sug‘orilgan)
c) sug‘orish davomida (8 soatga yaqin sug‘orilgan)
12.18-rasm. Statsionar yomg‘irlatib sug‘orish tizimini ishla-
tishda tuproq namligini o‘zgarishining ko‘rinishlari
(Namangan viloyati Yangiqo‘rg‘on tumanidagi
“Isoqov Oqiljon” fermer xo‘jaligi dalasi misoli).
