Tuproq ostidan sug‘orishning afzalliklari

346 
–
ekin ildiz qatlami joylashgan tuproq namligi kapillyar 
nam sig‘imi darajasida bo‘ladi;
–
tuproq haydaladigan qatlamining strukturasi buzilmaydi, 
qatqaloq bo‘lmaydi, begona o‘tlar kamroq o‘sadi;
–
tuproq yuzasidan namlikni bug‘lanishi kamroq, tuproqda 
har doim optimal namlik saqlanadi;
–
o‘qariq va ariqlarni olishga hojat qolmaydi;
–
suv tashlamaga tashlanmaydi;
–
sug‘orishga chiqit suvlarni ishlatish imkoniyati ko‘payadi; 
–
tuproq eroziyasi bo‘lmaydi; 
–
ekin hosildorligi ortadi. 
Ekinlarni tuproq ostidan sug‘orishning o‘ziga xos jihatlari 
mavjud bo‘lib, ular quyidagilardan iborat:
–
tizimni qurish xarajatlari baland (nisbatan qimmat); 
–
yengil, cho‘kadigan va sho‘rlangan tuproqlarda qo‘llab 
bo‘lmaydi; 
–
tuproqning yuqori qatlami kam namlanadi; 
–
sug‘orishga beriladigan suv toza (tiniq) bo‘lishi lozim; 
–
sug‘orish quvurlarini ta’mirlash qiyin (chunki ular yer 
ostida); 
–
suv chiqadigan teshikchalar o‘simlik ildizlari bilan 
berkilib qoladi; 
–
tizim tez-tez yuvib turishni talab qiladi. 
13.2. Tuproq ostidan sug‘orishni qo‘llashdagi shartlar 
Tuproq ostidan sug‘orish tuproqning shimib olish kuchiga 
asoslanganligi tufayli uni suvning yuqoriga qarab kapillyar 
ko‘tarilishi yaxshi bo‘lgan tuproqlar sharoitida qo‘llash maqsadga 
muvofiqdir.
Qum, qumoq, shag‘al, cho‘kishga moyil va sho‘rlangan 
tuproqlar sharoitida tuproq ostidan sug‘orishni qo‘llash tavsiya 
qilinmaydi.

347 
Tuproq ostidan sug‘orishda suv yer ostiga yotqiziladigan 
quvurlar vositasida yetkazib berilganligi tufayli quvurlarni 
loyqaga to‘lishini oldini olish tadbirlarini (suvni tindirish va 
filtrlash) qo‘llash tavsiya qilinadi.
Tuproq ostidan sug‘orishda ishlatiladigan quvurlar qattiq 
bo‘lishi va ular tuproq ostida ezilib qolmasligi lozim.
Tuproq ostidan sug‘orish joriy qilinadigan dalada 
yetishtiriladigan ekinning ekilish sxemasi doimiy (har yili bir xil, 
o‘zgarmas) bo‘lishi maqsadga muvofiq hisoblanadi.
Tuproq ostidan sug‘orish tizimining quvurlari yerning ishlov 
beriladigan qatlamdan (0,2-0,4 m dan) pastga yotqizilishi lozim.
AQShda qo‘llaniladigan tuproq ostidan tomchilatib sug‘orish 
shlanglarining yer ostiga yotqizilishi ko‘rinishi 13.3-rasmda aks 
ettirilgan.
 
13.3-rasm. Tuproq ostidan tomchilatib sug‘orish shlanglarining 
yer ostida joylashishi

Download 13,74 Mb.