Ammiakli o‘g‘itlar
tarkibida ammiakli shakldagi azot
bo‘ladi. Ularga misol tariqasida ammoniy nitrat, ammoniy sulfat,
ammoniy karbonat, ammoniy xloridlarni ko‘rsatish mumkin.
Hozirgi kunda ammiakli azot turidagi o‘g‘itlar keng qo‘llani-
352
ladi. Ularning orasida eng mashhuri ammoniy nitrat (ammiakli
selitra yoki oddiygina selitra) hisoblanadi.
Ammoniy nitratning (NH
4
NO
3
) tarkibida 34% azot bor,
donador holatida ishlab chiqariladi, donachalari oq yoki sarg‘ish
rangda, suvda yaxshi eriydi, havodagi namni tez tortadi
(gigroskopik).
Keyingi mashhur ammoniyli o‘g‘it bu ammoiy sulfatdir.
ammoniy sulfat ((NH
4
)2SO
4
) tarkibidagi azot 20,5% bo‘lib,
ammoniy shaklida, oqdan to kulrang-yashil ranggacha bo‘lgan
kristall o‘g‘it, suvda eruvchan, havodagi namni kuchsiz singdi-
radi. Sochiluvchanligi yaxshi, tuproqdan yuvilib ketishi kam.
Amid o‘g‘itlar
ning orasida hozirgi kunda eng ko‘p qo‘lla-
niladigani mochevina (karbamid) va kalsiy sianamid (kalsiyli
selitra) lardir.
Eng ko‘p qo‘llaniladigan amid o‘g‘it – karbamid (moche-
vina) ((NH
2
)
2
SO) tarkibida qariyb 46% faol azot bo‘ladi.
Karbamid donador ko‘rinishda ishlab chiqariladi, donachalari oq
rangli bo‘lib, mayda va tez eruvchan, namni kam singdiradi va
zichlashib qolmaydi.
Fosforli o‘g‘itlar
Ammofos (NH
2
H
2
PO
4
). Yuqori konsentratlangan fosfor-
azotli donador o‘g‘it, tarkibida 43-46% fosfor, 11% azot bor.
Yopishib zichlashib qolmaydi, havodagi namni o‘ziga kam tortib
oladi.
Ammoniylashtirilgan
superfosfat
(NH
2
H
2
PO
4
+SaNRO
4
).
Konsentratsiyasi kam bo‘lgan yuqori ballastli, kulrang tusli
donador o‘g‘it. Tarkibida 14-15% fosfor va 1,5-2,0% azot bor.
Oddiy superfosfat (Ca(H
2
PO
4
)2H
2
O+2CaSO
4
). Apatit kon-
tsentratidan yoki Qoratog‘ fosforitlaridan ishlab chiqariladi.
Kukunsimon superfosfat xomashyo turiga ko‘ra o‘zida 19-19,5%
dan 15-16% gacha fosfor bor. Donador superfosfatda esa 20%
353
fosfor bor. Suvda yaxshi eriydi, havodagi namni o‘ziga kam
tortib oladi.
|
