Ekin dalasini pollarga bo‘lib bostirib sug‘orish

161 
2.3-rasm. Ekin dalasini pollarga bo‘lib bostirib sug‘orishning 
sxematik va umumiy ko‘rinishlari
Ekin dalasini pollarga bo‘lib bostirib sug‘orish usuli doimiy 
tarzda ham, davriy ravishda ham qo‘llanilishi mumkin.
Hozirgi davrda O‘zbekistonda pollarga bo‘lib bostirib 
sug‘orish usuli asosan sholi maydonlarini sug‘orish va 
sho‘rlangan ekin maydonlarining sho‘rini yuvish uchun 
qo‘llaniladi (2.3-rasm). 
Ekin dalasini pollarga bo‘lib bostirib sug‘orish usulini 
qo‘llash uchun dala maydoni oldindan 0,2 gektardan 0,5 
gektargacha bo‘lgan pollarga bo‘lib chiqiladi.
Pollarning o‘lchamlari, shakli va maydoni mahalliy 
sharoitlardan kelib chiqib tayinlanadi. Mahalliy sharoitlar esa 
asosan ekin maydoni yuzasining nishabligi va tekisligi bilan 
ifodalanadi.
Pollarning to‘rt tarafi 0,2-0,3 m balandlikdagi tuproq 
ko‘tarmasi bilan o‘rab qo‘yiladi.
Pollar qariyb nishabliksiz tekis yuzali qilib tayyorlanadi. 

162 
Aksariyat holatlarda pollar tubining nishabligini 0,0005-0,001 
dan ortib ketmasligi tavsiya qilinadi.
Sug‘orish mana shu pollarni suv bilan to‘ldirish asosida 
amalga oshiriladi. Bunda sug‘orishga berilgan suv bilan polni 10-
20 sm qalinlikda to‘ldiriladi.
Pollarga suv ma’lum muddatlarda beriladi va bu muddat 
odatda 7-8 kunga teng bo‘ladi.
Sholi kabi suvda yashovchi ekinlarni sug‘orish uchun polda 
doimiy ravishda 10-15 sm qalinlikdagi suv qatlami saqlanadi.
Ekin dalasini pollarga bo‘lib bostirib sug‘orish jarayonida 
poldagi suvning bir qismi tuproqqa shimiladi, boshqa bir qismi 
esa poldan tashqariga chiqarib yuboriladi.
Ekin dalasini pollarga bo‘lib bostirib sug‘orish usulining 
afzalligi uning soddaligi, yuqori mahsuldorligi, shuningdek 
tuproq yuzasini suv bilan bir tekis qoplashidadir.
Ekin dalasini pollarga bo‘lib bostirib sug‘orish usuli O‘zbe- 
kistonning deyarli barcha hududlarida qo‘llaniladi va bu usul 
bilan mamlakatdagi sug‘oriladigan yerlar umumiy maydonining 
9% ga yaqini sug‘oriladi.
Ekin dalasini pollarga bo‘lib bostirib sug‘orilganda, 
tuproqdagi tuzlar siqilib tuproq profilining chuqur qatlamlariga 
qarab tushirib yuboriladi.
Ekin dalasini pollarga bo‘lib bostirib sug‘orishning asosiy 
kamchiligi sug‘orishga suvni ko‘p ishlatilishi sanaladi.
Shuningdek, ekin dalasini pollarga bo‘lib bostirib sug‘orish 
natijasida yer osti suvlari sathining tez ko‘tarilib ketishi 
kuzatiladi.
Oqibatda tuproqning yuqori qatlamida organik moddalarning 
harakatlanishi jadallashib, tuproq strukturasini buzilishi yuzaga 
kela boshlaydi.

163 

Download 13,74 Mb.