Щзбекистон республикаси

Download 5,25 Mb. Pdf ko'rish
bet	34/72
Sana	14.05.2024
Hajmi	5,25 Mb.
	#231473

1 ... 30 31 32 33 34 35 36 37 ... 72

Bog'liq
Алоқа йўллари (1)

Yo„l o„qini o„tkazishda uchraydigan to„siqlar va ularni aylanib o„tish

Yo„l o„qini (trassani) joyida o„tkazish tamoyillari shundan iboratki
avtomobil yo„llari ikki nuqta (punkt) orasida iloji boricha qisqa masofada
o„tkazilishi zarur. Chunki avtomobil yo„llarini qurish qiymati ancha yuqori bo„lib
yo„lning toifasiga qarab har bir kilometr yo„lning qurilish bahosi 60 mingdan,
birnecha million dollar, ba‟zi bir holatlarda 10 mln. dollarga teng. Ikki nuqta
orasidagi eng qisqa masofa bu havo yo„lini hosil qiluvchi to„g‟ri chiziqdir. Er
yuzasidagi turli xil baland pastliklar, tog‟li, jarliklar, daryo va ko„llar, botqoqliklar,
qo„riqxona, aholi yashaydigan joylar yo„lning to„g‟ri chiziq bo„ylab o„tkazishga
to„siq bo„ladi. Shuningdek, ayniqsa O„zbekiston sharoitida ekin ekiladigan erlarni
yo„l qurilishiga ajratish qiyinligi sababli yo„l o„qini iloji boricha ekin ekishga
yaramaydigan maydonlardan o„tkazish va ekin ekiladigan maydonlardan o„tganda,
ularni kichik bo„laklarga bo„lib yubormasdan, chegaralari bo„ylab o„tkazish
maqsadga muvofiq bo„ladi.
Avtomobil
yo„llarining
yaxshi
ishlashi,
tabiatning
ko„p
qirralik
xususiyatlariga, ya‟ni ob-havo o„zgarishiga, suv ta‟siriga, er manzarasiga va tuproq
qatlamlarining qay tariqa joylashganligiga bog‟liq. Ulardan birortasini ta‟sirini
ajratish qiyin bo„lib, ular ko„pincha bog‟liq holda ta‟sir etadi. Shuning uchun
loyihalovchi tabiatni o„zgartirishda, uning keyingi oqibatlarini ham o„ylashi kerak.
Masalan, sun‟iy sug‟orish er osti zax suvlarini ko„tarilishiga sabab bo„lsa,
o„rmonni qirqish shu joyni qurg‟oqchilikka olib keladi.

78
Joy relefidan kelib chiqib, yo„l o„q chizig‟i yo„nalishi, bo„ylama qiyaligi
tanlanadi va botqoqlik hamda murakkab joy sharoitlarini aylanib o„tish
ta‟minlanadi. Joy relefiga bog‟liq ravishda kichik ko„prik va quvurlarga
yig‟iladigan suv miqdori aniqlaniladi. Joy relefidan kelib chiqib qurilish
qiyinchiligi, er ishlari hajmi va avtomobil yo„lini qurish tan narxi aniqlaniladi.
Yo„llarni loyihalashda joy qiyinchiligidan kelib chiqib ularni 5 ta darajaga
bo„lish mumkin 8.5-jadval.
8.5-jadval
Joy qiyinchilik
darajasi
1
2
3
4
5
Manzarani
nomlanishi
Tekis-
liklar
engil te-
paliklar
tez
o„zgaruvchan
tepaliklar
tog‟simon
joylar
Tog‟lar
Joy manzarasi qancha qiyinlashsa, bo„ylama qiyalik shuncha oshib borib,
yo„l ilon izi bo„lib uzayadi 8.6-jadval.
8.6-jadval
Joy darajasi
1
2
3
4
5
Yo„lning uzayish
koeffitsienti
1.1
1.1-1.15
1.15-1.25
1.25-1.4
1.5

Download 5,25 Mb.

1 ... 30 31 32 33 34 35 36 37 ... 72

Download 5,25 Mb.

Pdf ko'rish