-§ Suvli va suvsiz kalsiy sulfat modifikatsiyasi

33 
Shatele, Vant Goff, A.A. Baykov, D.S. Belyankin, P.P. Budnikov, Kelli, 
Suttard va Anderson, Flerks va boshqalar). Biroqhozirga qadar uning suvli va suvsiz 
modifikatsiyalari soni, ularning strukturalari hamda fizik-kimyoviy xossalari 
xususida yagona fikr yo‘q. D.S.Belyankin va L.G.Berg tadqikotlari bo‘yicha 
shuningdek, Kelli, Suttard va Anderson ma’lumotlari asosida kalsiy sulfatning 
quyidagi modifikatsiyalari ma’lum:
1) Ikki molekula suvli kalsiy sulfat (gips) CaSO
4
∙2H
2
O 
2) 

– yarim molekulali suvli kalsiy sulfat (

- yarim gidrat) 

- CaSO
4 
∙0,5H
2
O,

- CaSO
4 
∙0,5H
2
O 
3) 

– yarim molekula suvli kalsiy sulfat (

- yarim gidrat) 
4) 

– suvsizlantirilgan yarim gidrat 

- CaSO
4
5) 

– suvsizlantirilgan yarim gidrat 

- CaSO
4
6) 

– eruvchan angidrit 

- CaSO
4
7) 

– eruvchan angidrit 

- CaSO
4
9) erimaydigan angidrit (odatda angidrit deb ataladigan) CaSO
4
Gips suvsizlantirilganda dastlab yarim gidratga aylanadi, so‘ngra qizish 
jarayonida suvsiz modifikatsiyalarga-angidritlarga aylanadi. 

– va

- 
modifikatsiyalarining hosil bo‘lishi issiqlik tasirida ishlov berish sharoitlariga 
bog‘liq.

- yarim gidrat deb ataluvchi modifikatsiya digidratatsiya jarayonida suvning 
bug‘ xolida chiqish sharoitida hosil bo‘lib natijada bu modifikatsiya zarralari ichki 
yuzasi ancha rivojlangan struktura hosil qiladi.

- yarim gidratdan farqli ravishda 

– yarim gidrat gipsga suvda yoki tuz va 
kislotaning suvdagi eritmalarida issiqlik ta’sirida ishlov berilayotganda hosil bo‘ladi. 
Bunda suv suyuq tomchi xolatida ajralib, 

- yarim gidratning zich kristallari hosil 
bo‘lishi uchun sharoit tug‘iladi. Natijada 

- yarim gidratning zarrachalarining 
solishtirma satxi 

- yarim gidratnikiga nisbatan ancha (2,5….5 marta) yuqori 
bo‘ladi.

34 
Zarrachalar ichki sathining xilma-xilligi yordamida 

va 

yarim gidratlarning 
sindirish va zichlik ko‘rsatkichlaridagi farqni izohlash mumkin. 

yarim gidrat suvda qorilganda 

-yarim gidratga nisbatan kam suv sarflab 
qo‘zg‘aluvchanligi keraklicha bo‘lgan xamir olish mumkin. Demak, gipsning 

-
yarim gidratli modifikatsiyasidan qotgan gips 

–yarim gidratliga nisbatan ancha zich 
va mustahkam bo‘ladi. Agar

va 

yarim gidratlar teng hajmdagi suvda qorilsa, 
hosil bo‘ladigan gips-toshning mustahkamligi ham o‘zaro teng bo‘ladi. 
Suvda qorilganda 

-yarim gidrat 

-yarim gidratga nisbatan birmuncha sust 
tishlashadi, bunda 

-yarim gidrat zarrachalari chinakam sathining yuqori darajada 
rivojlanganligi tufayli gidratatsiya tezligi ortadi. 

Download 6,08 Mb.