113
qiladi. Suvi bug‘langan sayin kristallar tobora ko‘paya boradi, o‘zaro chatishib ohak
xamiri massasiga sanchilgan mustahkam kristall o‘simtaga aylanadi.
Karbonlashish ham ohak xamirining mustahkamlanishiga yordam beradi: ohak
nam bo‘lsa havodagi karbonat angidridni o‘ziga tortadi va quyidagi reaksiya bo‘yicha
kalsiy karbonatga aylanadi:
Ca(OH)
2
+CO
2
+pH
2
O=CaCO
3
+(p+1)H
2
O.
Ohak qorishmalar odatda unchalik chuqur karbonlashmaydi: bir necha oyda
ko‘pi bilan 5-7 mm ga boradi.
Bunga sabab shuki, ohak xamiri yuzasida hosil
bo‘ladigan CaCO
3
pardasi karbonat angidrid gazining
kalsiy gidrooksidiga singib
borishiga ko‘proq to‘sqinlik qila boshlaydi. Shuni nazarda tutib,
xulosa qilish
mumkinki, karbonlashish ohak xamiri endigina qota boshlagan davrda qurish
jarayoniga qaraganda mustahkamligiga kam ta’sir ko‘rsatadi.
Shuning uchun ham
ohak xamiridan ishlangan buyumlarning qotishi uchun qulay ochiq-quruqhavo
sharoitlarini yaratib berish (musbat harorat va atrofdagi muhit sal nam bo‘lishi)
kerak.
Ohak qorishma yuzasida kalsiy karbonat angidrid pardasi hosil bo‘ladi, asosan
buyumlarning suvga chidamliligi yanada oshadi. Kalsiy gidrooksidi suvda nihoyatda
yaxshi (1litrda 1,3 grammgacha) eriydi, holbuki kalsiy
karbonat angidridining
eruvchanligi bundan 40 baravar kam, ya’ni 1litr suvda ko‘pi bilan 0,03 g eriydi.
