Silikat materiallar va nodir, kamyob metallar texnologiyasi

Download 6,08 Mb. Pdf ko'rish
bet	57/154
Sana	06.12.2023
Hajmi	6,08 Mb.
	#112727

1 ... 53 54 55 56 57 58 59 60 ... 154

Bog'liq
Qurilish materiallari texnologiyasi

CaO – Al
2
O
3
– Fe
2
O
3
cistemasi. Ushbu sistemani bilish portlandsement
klinkerining temir tarkibli fazalarini tavsiflash uchun muhimdir. Sistemaning o‘ziga
xos xususiyati – C
2
F – C
2
A qatorida qattiq eritmalarni hosil qilishidir. Ushbu
qatorning eng oxirgi vakili C
2
A tarkibli faza yaqin o‘tmishda–1972 yilda 25000 bar
bosim ostida olingan. C
2
F – C
2
A qatorida normal bosimda qattiq eritmaning tugal
tarkibi to‘g‘risidagi masala yuzasidan ba’zi noaniqliklar mavjud. Nyukirka va Tvayta
(1958 y) ma’lumotlariga ko‘ra qattiq eritmaning chegaraviy tarkibi C
2
A 0,69 F0,31
to‘g‘ri keladi va bu S
6
A
2
F formulaga yaqindir; shu bilan bir vaqtda N .A.Toropov va
A.I. Baykova (1955 y) kabi izlanuvchilarning C
8
A
3
F (C
2
A 0,75 · F 0,25) formulaga
javob beruvchi katta miqdorda alyuminiy tutuvchi qattiq eritma mavjudligi
to‘g‘risidagi ma’lumotlari ham mavjud. Ushbu mualliflarning fikrlariga ko‘ra CaO –
Al
2
O
3
– Fe
2
O
3
sistemasida qattiq eritmalarning hosil bo‘lishi C
2
F, C
5
A
3
va bir ozgina
miqdorda CaO kabilarning o‘zaro bir-birlarida erishi natijasida sodir bo‘ladi.
Portlandsement klinkerlarining sovish shart – sharoitlarini va tarkibi ularda C
8
A
3
F
alyumoferrit qattiq eritmalarining hosil bo‘lishini inkor etadi. CaO – CA – C
2
F
psevdouchtarkibli sistemada muvozanatga erishish qiyin bo‘lib, bu esa ferrit fazasi
tarkibiga sezilarli ta’sir ko‘rsatishi mumkin. Masalan, agar eritma tarkibi kalsiy
oksidining birlamchi fazali kristallanish sohasida turgan bo‘lsa va suyuq fazaning
tarkibi kristallanish mobaynida C
3
A – CaO chegaraviy egri chiziq bo‘ylab CaO –

168
C
3
A – C
6
A
2
F invariant nuqtaga tomon yo‘nalishda 1380 °C haroratda o‘zgarsa, u
holda CaO ning erishi va C
3
A kristallanishi o‘rinli bo‘ladi. Haqiqatda esa CaO ning
faqatgina oz miqdori qaytadan eriydi, chunki C
3
A ,CaO kristallarning yo‘lini to‘sadi
va uning atrofida himoya qobiqlarini hosil qiladi, shuning uchun suyuq fazaning
tarkibi C
3
A va ferritli faza orasidagi chegara chizig‘i yo‘nalishida kesib o‘tadi,
alyumoferritli fazaning kristallanish yo‘lining ohirgi nuqtasida kristallangan
birikmaning tarkibi, muvozanat sharoitlarida olinishi mumkin bo‘lganidan farq qiladi.
O‘zlarining atrofida kristall qobiq hosil qilish hisobiga suyuqlikdan izolyasiyalangan
fazalar «himoyalangan» degan nomni oldi. Portlandsement klinkerlarining
ko‘pchiligida hosil bo‘luvchi alyumoferritli qattiq eritmaning tarkibi ko‘pincha C
4
AF
tarkibga yaqin bo‘ladi. C
4
AF aralashma suv ishtirokida bir necha minut davomida
tishlashishadi.

Download 6,08 Mb.

1 ... 53 54 55 56 57 58 59 60 ... 154

Download 6,08 Mb.

Pdf ko'rish