Tarixiy hujjat
« B iz kim , X orazm m am lak atining oliy x o q o n i M uh am m ad R ah im x on
Soniy quyidagi farm oni oliy ga im zo chekdik.
X o razm m aqom lari x alq ning d ax lsiz m u lk i deb e ’lo n qilinsin. U sh b u
farm oni oliy g a shak k eltirg a n v a m aq o m lam i k am sitg an
y o k i uni buzib
ijro etg an k im salar q attiq jazo lan sin !»
1882-yil
Savol va topshiriqlar
1. X a lq a n ’anaviy teatrlari h aq id a n im alam i b ilib oldingiz?
2. T u rk isto n o ‘lk asig a ru s teatrlari qacho nd an k irib k e la boshladi?
3. Q o ‘qonda dastlabki h av ask o rlik teatrin i kim tash kil qilgan?
U nin g tash-
k ilo tch isi h aq id a nim alam i bilasiz?
4.
X IX asr oxirida T u rk iston d a qaysi m u siq a asboblari boT gan?
5. X orazm m aqom i v a m usiqasi rav n aq id a M uham m ad R ahim xo n II (Feruz)-
n in g o ‘m i nim alard an iborat?
4 1 -§ . M E ’ M O R C H IL IK V A T A S V IR IY S A N ’A T
XIX asr oxiri — XX asr boshlarida Turkistondagi yalpi iqtisodiy tanazzul,
o ‘zaro urushlar, Xiva xonligi va Buxoro amirligining
isyonchi guruhlarga
qarshi kurashi, shuningdek, Rossiya im periyasining harbiy yurishlari nafaqat
siyosiy va iqtisodiy, balki m adaniy taraqqiyotga ham salbiy ta ’sir k o ‘rsatdi.
U ning oqibatlari kelgusidagi oTka taraqqiyotida og‘ir asoratlar qoldirdi. Bu
asorat izlari o ‘zbek m e’morchiligini ham chetlab o ‘tmadi.
Shunday boTsa-
da, bu davr m illiy m e ’m orchiligida betakrorlik v a rang-baranglik ham da
an ’anaviy arxitektura saqlanib qoldi.
XIX asrning oxirlarida Buxoro va Xorazm m e’-
m orchiligi qadim iy an ’analam i
saqlagan holda za-
m on ruhi bilan boyib bordi. Saroy m ajmualari,
m adrasa, jom e masjidlari, kasalxona kabi
davlat va jam oat binolari, shu
ningdek, ulkan m inoralar barpo etildi. U lam i bunyod etganlar o ‘z davrining
yetuk m e’m orlari boTib, qadimiy Buxoro va Xivaning tarixiy binolarini vu
ju d g a keltirishdek og‘ir, lekin sharafli ishga bosh-qosh boTgan ajdodlam ing
binokor avlodlari edilar.
