|
turkumli hamda oksidlanuvchi-qaytariluvchi elektrodlarBog'liq ber burger formulasiturkumli hamda oksidlanuvchi-qaytariluvchi elektrodlar);
- fazalari orasidagi chegaralarda ionlar almashinuvi bilan bog’liq
reaksiyalar kechadigan elektrodlar. Bunday elektrodlarni membranali, yoki
ionalmashinuvchi elektrodlar, ko’pincha esa ionoselektiv elektrodlar ham
deyishadi.
Qayta tiklanuvchan elektrodlar (qaytar) – termodinamik tenglamalarga
asosan potentsialining sakrashi kontsentratsiyalarga bog’liq bo’lgan elektrodlar.
Qayta tiklanuvchan elektrodlarda katta tezlik bilan muvozanat tiklanadi, va
potentsiallarning sakrashi vaqti mobaynida o’zgarmas bo’lib qoladi. Elektr toki
o’tish jarayonida potentsiallarning sakrashi sezilarli darajada o’zgarmasligi kerak,
elektr tokidan uzilgandan so’ng esa muvozanat zudlik bilan qayta o’rnatiladi.
Bunday talablarni qondira olmaydigan elektrodlar qayta tiklanmaydigan
(qaytmas) elektrodlar deb ataladi. Potentsimetrlarda qaytar (qaytariluvchan)
elektrodlar ishlatiladi.
I–turkumli elektrodlar – xuddi shunday nomlanuvchi metallar, va ulardan
farqli o’laroq, qaytariluvchan hisoblangan, shu metallar kationlari bilan
muvozanatda turuvchi elektrod. Eng oddiy elektron almashinuvchi elektrod – bu
metal plastinka bo’lib, u xuddi shu metalning tuzli eritmasiga yoki elektrolit
eritmasiga cho’mdirilgan bo’ladi. Masalan, Zn/Zn
2+
; Cu/Cu
2+
va hokazo.
Taqqoslov elektrodi sifatida standart vodorod elektrodi (SVE) – I–turkumli
elektrod - Pt(H
2
)/2H
+
ishlatiladi. Uning potentsiali pH kattaligida aniqlanib, uy
haroratida (25
о
С) u quyidagiga teng bo’ladi:
E = E
0
+ 0,059 lg [H+ ] = −0,059 pH (2.3)
Standart vodorod elektrodi (SVE) ishlashda noqulay, shuning uchun u
amaliyotda II–turkumli elektrodlar – kalomelga to’yingan elektrod (KTE) va
xlor-kumushli elektrod (XKE) larga almashtiriladi (2.3 rasm).
|
| |
