|
Tahlilning instrumental usullari / DarslikBog'liq ber burger formulasiShisha elektrod –bu unchalik ham murakkab bo’lmagan tizimning
birmuncha shartli nomi bo’lib, ushbu tizim, pastki qismida maxsus elektrodli
shishadan iborat sharik payvandlangan, unchalik ham katta bo’lmagan
izolyatsiyalovchi shishali idishdan iborat. Bunday elektrod tokni o’tkazuvchi
bilan jihozlangan. Shishali elektrodda ichki standart eritma sifatida 0,1 M
vodorod xlorid kislotasi, odatda natriy va kaliy xloridlari bilan qo’shilgan holda
ishlatiladi. Shuningdek xlorid yoki bromidlar aralashtirilgan qandaydir buferli
eritmadan foydalanish ham mumkin. Tokni o’tkazuvchi sifatida, kumush xloridi
bilan qoplangan kumush simdan iborat bo’lgan xlor-kumushli elektrod xizmat
qiladi. Tok o’tkazuvchiga izolyatsiyalangan, ekranlangan (tashqi ta’sirdan
saqlovchi to’siqli) sim o’rnatiladi. Shishali elektrod odatda xlor-kumushli
taqqoslov elektrodi bilan juft holda ishlatiladi (2.5 rasm). Bunda qo’llaniladigan
elektrokimyoviy zanjirni quyidagicha yozish mumkin:
Ag,AgCl│HCl(0.1M)║shisha║tahlil qilinayotgan eritma║KClt│AgCl, Ag
Shisha elektrodi
Xlorkumushli elektrod
Shisha elektrodning potentsiali, shishadagi ishqorli metallar ionlari bilan
eritmadagi vodorod ionlarining almashinuvi yo’li bilan shakllanadi. Shisha va
eritmadagi ionlarning energetik holati turlicha. Bu shunga olib keladiki,
vodorodning ionlari shisha va eritma orasida shunday taqsimlanadiki, ushbu
fazalarning yuzasi qarama-qarshi zaryadlarga ega bo’ladi, shisha va eritma orasida
eritmani pH ko’rsatkichiga bog’liq bo’lgan potentsiallar xilma-xilligi yuzaga
keladigan ahamiyat kasb etadi.
O’lchanayotgan pH ko’rsatkichi shisha membranada chegara potensialining
shakllanishi bilan belgilanadi.
Har qanday materialda zaryad muvozanati mavjud bo'lmaganda, ushbu
material jismida elektr quvvati mavjud:
-membrana ichki devoridagi protonlar kontsentratsiyasi doimiy bo’lgan
holatda membrane tashqi devoridagi protonlarning kontsentratsiyasi tashqaridagi
analit eritmasidagi protonlarning kontsentratsiyasi yoki faolligi bilan belgilanadi.
-bu kontsentratsion farq biz o'lchaydigan potentsial farqni keltirib chiqaradi
va uni biz pH metr yordamida o’lchaymiz.
-membrananing har bir ayrim olingan chegarasida shisha yuzasida H+
adsorbsiyasi natijasida hal qiluvchi kichik mahalliy potentsial shakllanadi (2.6a
rasm).
|
| |
