|
Ta’lim tizimida dars jadvalini shakllantirishni tadqiqoti va uni yaratish algoritmi Mundarija
|
| bet | 2/25 | | Sana | 28.07.2024 | | Hajmi | 1,86 Mb. | | #268854 |
Bog'liq DissertatsiyaDissertatsiya ishning maqsadi matematik, informatsion va algoritmik modellar yordamida oliy ta'limda o'quv jadvallarini avtomatik ravishda qurish va boshqarish muammolarini hal qilish usullari, algoritmlari, dasturiy modullari va komplekslarini islab chiqishdan iborat.
Dissertatsiya ishining vazifalari:
Avtomatik va yarim avtomatik dars jadvali tuzishning algoritmik yondashuvni o'rganish.
Dars jadvalini tuzish masalasini matematik modellashtirish usulini ko'rib chiqish.
Muammoning rasmiy tavsifi uchun parametrlarni tanlash.
Oliy ta'lim tizimi faoliyatini tashkil etishni rejalashtirishning real shartlarini aks ettiruvchi talab va istaklarni aniqlash.
Dars jadvalini tuzish jarayonida qattiq cheklovlarni rejalashtirishdan oldin uni ikki static jadval tuzishdan oldin va dinamik jadval tuzish jarayonidagi bo’linish xolatlarini asoslash
O'quv mashg'ulotlari jadvalini rejalashtirishni avtomatlashtirishga yondashuvlarning qiyosiy tahlilini o'tkazish.
Tadqiqot ob'ekti oliy ta'limda o'quv jarayonini samarali tashkil etishdir.
Tadqiqot predmeti - avtomatik va yarim avtomatik dars jadvali tuzishni rejalashtirishda algoritmik yondashuv.
Tadqiqot gipotezasi shundan iboratki, dars jadvali tuzishni rejalashtirishda algoritmik yondashuvni joriy qilish dars jadvali tuzish jarayonini soddalashtiradi.
Tadqiqot usullari.
Tadqiqotda quyidagi usullardam foydalanildi:
tizimli tahlil usullari,
matematik modellashtirish usullari.
Dissertatsiya ishning nazariy ahamiyati shundan iboratki, dars jadvalini tuzish vazifasining matematik, informatsion va algoritmik modellari majmuasi ko‘rib chiqilgan va tahlil qilingan.
Tadqiqotning amaliy ahamiyati shundan iboratki, ishda ko'rib chiqilgan yondashuvlar keyingi tadqiqotlar uchun asos sifatida ishlatilishi mumkin.
Dars jadvali tuzish muammosini hal qilishning modellari va usullarini ishlab chiqish va tadqiq qilish bo'yicha ilmiy ishlar soni sezilarli ravishda ko'payishda davom etmoqda.
Ko'p sonli dissertatsiya tadqiqotlari mustaqil davlatlar hamdo’stligida ham oliy o'quv yurtlarida darslarni rejalashtirish muammosiga bag'ishlangan. Masalan rus olimlaridan, Balashov V.V., Vorobovich O.N., Galuzin K.S., Gruzlikov А.M., Dmitriev S.P., Zorin D.А., Kalyaev I.А., Kostenko V.А., Krasovskiy D.V., Lopateeva O.N., Maslov M.G., Melnik E.V., Milexina T.V., Nesterenkov S.N., Nizamova G.F., Osipov А.V., Аsvad Firas M. chet el olimlaridan M.T. Jensen, H. Larget, R. Lewis, M. Marte, C. Mihaila va boshqalar ilmiy izlanish olib borishgan.
Oliy ta'limda dars jadvalini rejalashtirish muammosi (University Course Timetabling Problem - UCTP) zaif rasmiylashtirilgan vektorni optimallashtirish muammolari sinfiga kiradi. Uning tavsifida ko'p sonli parametrlar va cheklovlarni hisobga olish kerak. Ushbu muammoga bag'ishlangan ko'plab ishlarga qaramasdan, ta'limda dars jadvalini rejalashtirish jarayonini avtomatlashtirishning optimal echimi hali topilmagan [27].
Usbu muammoning koplab jiddiy matematik rasmiy masalalariga bag’islangan ko'plab g’oyalari mavjud, uni hal qilishning turli usullari va algoritmlari taklif qilingan [2,5,8]. Ularning har biri o'zining afzalliklari va kamchiliklariga ega, ammo umume'tirof etilgan va inkor etilmaydigan modellar, usullar va algoritmlar mavjud emas.
Oliy ta'limda dars jadvalini avtomatik rejalashtirish masalasini hal qilish uchun juda ko'p urinishlar qilingan. Masalan, Rektor-VUZ, BIT. VUZ. Raspisanie, 1С: Аvtomatizirovannoe sostavlenie raspisaniy, Universitet, Raspisanie Pro v2.3 va boshqa dasturiy mahsulotlar chiqarildi [1,6].
Biroq, bu dasturlarning hech biri universal emas va barcha universitetlarning ehtiyojlarini qondira olmaydi. Bundan tashqari, mavjud dasturiy mahsulotlarning ko'pchiligi juda qimmat. Ularning aksariyati katta hajmdagi kirish ma'lumotlarini oladi va ularni ma'lumotlar bazasi shaklida saqlaydi. Ishlab chiqish katta kuch talab qiladigan murakkab algoritmlar yordamida kiritilgan ma'lumotlarni tahlil qilish asosida jadval tuziladi. Shu bilan birga, natijada olingan jadval har doim ham ideal emas va sarflangan resurslar, vaqt va pul sezilarli darajada bo'lishi mumkin [27].
Magistrlik dissertatsiyasi kirish, ikki bob, xulosa va foydalanilgan adabiyotlar ro‘yxatidan iborat. Kirish qismida dissertatsiya mavzusining dolzarbligi asoslanadi, tadqiqot ob'ekti va predmeti aniqlanadi.
|
| |
