Daryo transportida
yuklami tashish uchun tariflar, yuklami
qayta ishlash uchun yig'imlar va boshqa yuk tashish bilan bog‘liq
xizmatlar bozor vaziyatining inobatga olingani holda paroxodchilik
boshqarmalari tomonidan mustaqil ravishda amalga oshiriladi.
Transport turini tanlashda ta ’sir ko'rsatuvchi
asosiy omil
farqlanadi (6.1-jadval).
6. l-jadval
Transport tnrini tanlashga ta’sir qiladigan omillar
bo‘yicha turli transportlar bahosi'
Transport
turi
Transport tnrini tanlashga ta’sir qilnvchi omil
Yetka
zib
berish
mud-
dati
Yuk
jo'na
tish
chas-
totasi
Yetkazib
berish jad-
valiga rioya
qiiish ishonch-
iiligi
Turli xil
yuklami
tashish
qobiliyati
Hududning
istalgan nuq-
tasiga yukni
yetkazish
qobiliyati
Ta
shish
qiy
mati
Temir yo‘i
3
4
3
2
2
3
Suv
4
5
4
1
4
1
Avtomobil
5
1
1
5
5
2
Quvur
5
1
1
5
5
2
Havo
1
3
5
4
3
5
Tarif miqdorining asoslari qilib xizmatlarning tannarxi, ya’ni
ta rif va yig‘im larni ishga kiritish
istiqboli belgilash davri,
shuningdek, samaradorlikning oxirgi darajasi, amaldagi qonun bilan
belgilanadi. Transport xizmatlaridan foydalanuvchi iste’molchilar
paroxod boshqarmasidan va portlardan ular taklif etayotgan
tariflaming iqtisodiy jihatdan asoslanganligini
talab qiiishlikka
haqhdir.
Dengiz transportida
yuk tashish uchun haq to lash yo tarif
bo‘yicha yoki fraxt tizimida (kirakashlik uchun) amalga oshiriladi.
Agar yuklar turg‘un yuk oqimi bo‘yicha yo'nalishga ega bo‘lsa,
1 Савенкова Т.И. Логистика. Учебное пособие. — М.: ОМЕГА - Л, 2006.
99
yuk tashish suv kamchiligining muntazam
tizimi orqali amalga
oshiriladi.
Bunday hollarda yuklar belgilangan jadval orqali harakat qiladi
va e’lon qilingan tarif bo‘yicha pul to ‘planadi.
Shunday hollarda yuklarni tashishda yuk kemalarining ishlari
doimiy suzish hududlari bilan bog‘lanmasdan doimiy portlarda
tushirish
va yuklash bilan, m a’ium yuk turi bilan cheklanmay
yuk tashish fraxt m e’yori (kirakashlik tariflari) bo'yicha to ‘planadi.
Havo transporti.
Asosiy afzalliklari: tezligi, alohida rayonlarga
yetkazish imkoniyati. Kamchiliklariga yuk
ta nflarining yuqoriligi
va meteosharoitlar kiradi (yetkazib berish jadvaliga rioya qilish
imkoniyatini tushiradigan meteosharoitlar).
6.4. Transport vositalari va ularning
moddiy-texnika bazasi
Transport odamlar va yuklarni tashishda bo‘ladigan
moddiy
ishlab chiqarish tarmog'idir. Ijtimoiy ishlab chiqarish tuzilmasi
m oddiy xizm atlar ishlab chiqarishga kiradi. Ijtim oiy ishlab
chiqarishda transportning o‘rni
